Takdir, onay, övgü tükenmişliği azaltıyor

Felaket

New member
Takdir, onay, övgü tükenmişliği azaltıyor Tükenmişlik sendromunun sıklıkla rekabetin ağır olduğu çalışma ortamlarında ortaya çıktığını belirten Psikiyatrist Prof. Dr. Nevzat Tarhan, yorgunluk üzere fizikî belirtiler, karamsarlık ve ümitsizlik üzere duygusal belirtilerle kendini gösterdiğine dikkat çekiyor. Tükenmişlik sendromunda bireyin zihinsel bloklama yaşadığını ve verimliliklerinin düştüğünü belirten Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Bu sendromu en çok hizmet dalında ve daima aciliyet isteyen işlerde çalışan bireylerde görüyoruz. Bu şahısların bir özelliği de sorumluluk hislerinin yüksek olmasıdır.”dedi. Tarhan, takdir, övgü, onay kelamlarının ağır biçimde kullanıldığı işyerlerinde tükenmişlik sendromunun daha az görüldüğünü belirtiyor.Üsküdar Üniversitesi Kurucu Rektörü, Psikiyatrist Prof. Dr. Nevzat Tarhan, tükenmişlik sendromuna ait değerlendirmede bulundu. Prof. Dr. Nevzat Tarhan, tükenmişlik sendromu olarak bilinen sendromun 70’li senelerda literatüre girdiğini belirterek ortaya çıkmasına sebep olan şeyin depresyondan kimi taraflarıyla farklılık göstermesi olması olduğunu söylemiş oldu.

Sanayi toplumlarında fazlaca fazla görülüyor

Tükenmişlik sendromunun sanayi toplumlarında ve rekabetin ağır olduğu ortamlarda epeyce fazla görüldüğünü kaydeden Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Rekabetin ağır olduğu ve toplumsal dayanağın zayıf olduğu ortamlarda epey daha kolay çıkıyor ve kişinin gerilimini yönetememesiyle epey yakından ilgili. Gerilim sözü de aslında endüstrileşmeyle ortaya çıkan bir kavram. Gerilim sözü birinci vakit içinderda 1800’lü senelerda madencilik dalında kesişme noktası, gerilim noktası, basınç noktası, tazyik noktası olarak ortaya çıktı. Madencilerin yorulması ve maden yüklerinin olağanın üzerinde olan yerleri gerilimli olarak tanımlandı. 60’lı senelerdan daha sonra ise tıp literatürüne girdi.” dedi.

Beden gerilime savaş-kaç reaksiyonu veriyor

Gerilimle ilgili Kanadalı bir fizyologun fazlaca hoş bir keşif yaptığını belirten Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Vücudun gerilimle savaş ve kaç yansısını ortaya çıkardı. Tehlike anında beden iki türlü reaksiyon veriyor. Ya savaşıyor ya kaçıyor. Savaşırsa salgılanan adrenalinle hudut sistemi uyarılıyor, omuz boyun sırt kasları kasılıyor, damar direnci artıyor, tansiyon yükseliyor, göz bebekleri büyüyor, dikkat artıyor, kaslar geriliyor hücum ve savunmayla ilgili savaşma duygusu oluşuyor. Veya tehlike epey büyükse kaç duygusu oluşuyor. Beyin nöro enerjiyi fazla salgılıyor tansiyon düşüyor ve kişi düşüp bayılıyor. Bu beynin büsbütün fizyolojik bir reaksiyon verdiğinin göstergesidir.” dedi.Vücudun tükenmişlik sendromuyla ilgili fazlaca hassas olduğunu, fizikî belirtilerin ortaya çıktığını belirten Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Kişide son derece dayanılmaz bir yorgunluk vardır. Kişi bir bardağı alıp başka tarafa koymak istemez. Bir konut kadınıysa bulaşığı yıkamak gözünde büyür, merdiveni çıkarken dinlenme muhtaçlığı hisseder, uykuda düzensizlik vardır. Bu uyku tertibindeki bozulma, bitkinlik, yorgunluk hissi fizikî belirti olarak dikkat çeker. Onun için tükenmişlik diyoruz.” dedi.

Kişi kendini kapana kıstırılmış üzere hissediyor

Tükenmişlik sendromunda duygusal belirtilerin de ortaya çıktığını kaydeden Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Duygusal belirtilerden en kıymetlisi kişinin karamsar olması, ümitsiz olması, kendini kıymetsiz, başarısız görmesi, mesleksel özgüvenin gitmesi ve en epeyce olan ben yapamam, başaramam demesidir. Hatta buna kapana kıstırılmışlık sendromu da diyenler var. Kişi o denli bir ruh halindeki kendini kapana kıstırılmış üzere hissediyor. Tabansız, derin bir kuyuya atıldığınızı düşünün. Nasıl bir ruh halinde hissedersiniz? Bu bireyler o denli hissediyorlar kendilerini.” dedi.

Zihinsel bloklama yaşanıyor

Bu sendromda düşünsel belirtilerin de bulunduğunu belirten Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Bu şahıslar olağanda niyetlerini yönetselerdi o hislerini ve gerilimlerini yönetebilirlerdi lakin düşünsel olarak da tükendikleri, çöktükleri için var oldukları ruhsal kaynaklarını kullanamıyorlar. Zira onlar daima düşündüğü vakit beyin 60 dakikanın 59 dakikasında daima olumsuz şeyler düşünüyor. ‘Ben yapamam, ben beceremem, bu iş beni aşıyor, bittim tükendim artık’ diye düşünüyorlar. Burada zihinsel olarak bloklanma var, ümitsiz ve karamsar olma var.” diye konuştu.

Davranışsal bozulmalar ortaya çıkıyor

Tükenmişlik sendromundaki davranışsal belirtilere de işaret eden Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Davranış alanında da bozulma vardır. Bu bireyde toplumsal içe çekilme olur, insanlardan izole olur bu biçimde durumlarda. Daha epeyce tükenmişlik sendromu hizmet kesiminde fazlaca fazla, insanlara hayır diyemeyen bireyler epeyce rahatlıkla tükenmişlik sendromuna girer. Hayır diyemediğinden dolayı içine atıyor ve ben tükendim yapamam diyor. Sanatkarlarda ortaya çıktığını görüyoruz. Çekimleri yarım bırakabiliyorlar, seti terk edebiliyorlar.”diye konuştu.Tükenmişlik sendromunda birinci başta ilaç tedavisine gerek görülmediğini kaydeden Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Bu bireylerin yalnızca fikir alışkanlıklarını değiştiriyoruz. Olaylara bakış usulünü, ele alış üslubunu değiştiriyoruz. bu biçimde olunca gerilimin yönetilebilir olduğunu, gerilimle başa çıkmanın aslında bir yolu olduğunu öğreniyor ve yönetiyor.” diye konuştu.

İşte verimlilik düşüyor

Tükenmişlik sendromu yaşayan bireylerin işte verimliliklerinin düştüğünü, küçük problemleri fazlaca fazla büyüttüğünü kaydeden Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “İşlevsellikleri epeyce düşüyor, iş doyumunu sağlayamayan bireyler oluyor. Bu sendromu en çok hizmet dalında ve daima aciliyet isteyen işlerde çalışan bireylerde görüyoruz. Bu şahısların bir özelliği de sorumluluk hisleri yüksektir. Sorumluluk hisleri yüksek olduğu için kimseye hayır diyemezler ve ben yapamam başarısızlığına tahammül edemezler. ‘Başarısız olduktan daha sonra ölsem daha iyi’ üzere fikirleri vardır aslında. Bu yeterli niyetli bir yaklaşımdır lakin insanın da bir hududu vardır.” diye konuştu.

Küçük molalar verilmeli

Tükenmişlik sendromunu önlemek için birtakım tavsiyelerde de bulunan Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Kişinin iş yerinde duruma, kaideye ve pozisyonlara göre sorumluluk altına, yük altına girmesi gerekiyor. Küçük molalar vermek gerekiyor. Küçük molalar verilemez ise bir süre daha sonra moratoryum vermek gerekiyor. Tükendim, iflas ettim diyor. Her şeyden tükenince ona güvenerek başlanılmış işleri yarım bırakmış oluyor.” dedi.

Daima şikayet ederler ve aksiye odaklanırlar

Ön belirtilerle hissedilebilen tükenmişlik sendromunda bu şahısların fikir alışkanlıklarının yanlış olduğunu kaydeden Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Bu bireyler daima yakınır. Daima hallerinden şikâyet ederler. Küçük şeylerden keyifli olamazlar, sahip olduğu olumlu şeyleri bakılırsamezler daima olumsuz şeylere odaklanırlar. ‘Yoğun çalışmama karşın epey az kazandığımı düşünüyorum, epeyce çabuk yoruluyorum, sebepsizlik, karamsarlık yaşıyorum’ derler. Bu bireylerde çabuk yorulmayla birlikte unutkanlık da epey artar. Bu bireylerin fazlaca kolay üzülen bireyler olduğunu görürüz. Çok alıngandırlar. Bu bireylerde fizikî hastalıklar daha sık ortaya çıkmaya başlar. örneğin ortasından gelerek gülmez. Cinselliği zevk almadan, bakılırsav üzere yapma eğilimindedir.” diye konuştu.

Psikoterapi ile ortadan kalkabilir

Dünya Sıhhat Örgütü’nün bu sendromu hastalık kategorisine aldığını ve tükenmişlik sendromu olarak tanımladığını söz eden Prof. Dr. Nevzat Tarhan, sendromun başlangıç devrinde fark edildiğinde psikoterapi ile ortadan kalktığını söylemiş oldu. Sendromu yaşayan bireylerin hayatta biroldukca şeyi kolay elde etmiş şahıslar olduğunu kaydeden Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Şu anda yeni yetişen nesil konformist bir jenerasyon. Biroldukça şeyi kolay, emek vermeden elde etti. Yok, hayır bilmiyor. Açlık nedir bilmiyor. hayatının hiç bir periyodunda zorlanmamış. Yeni jenerasyon dedelerimizin yaşadığı kuvvetlikleri, İstiklal savaşını nasıl kazandığımızı bilmiyor. Zorluklar karşısında uğraş etmeyi, problemlerle başa çıkabilmeyi öğrenmek gerekiyor.” dedi.

Kollayıcı periyotta hayat ideolojisi değerli

Tükenmişlik sendromu öncesinde bir kollayıcı devir olduğunu belirten Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Koruyucu devirde kişinin hayat ideolojisi burada epey kıymetlidir. Ufak bir pürüzde küsersen tükenmişlik sendromuna girebiliyorsun ancak acılar insanı geliştirir. Hatta birtakım psikologlar doğum çeşitleri üzerinde araştırma yapmışlar. Olağan doğumla ve sezaryanla dünyaya gelen çocukların gerilim düzeyleri ölçülmüş. Sezaryenle doğan çocuklar yani doğum kanalına girmeden doğan çocuklar anne karnından çabucak kolay kolay çıkıyorlar. Bu çocuklarda topuklarına iğne batırıldığı vakit gerilim hormonu daha hayli salgılanıyor fakat doğum kanalından bir iki saat zorlanarak geçen çocukların topuklarına iğne batırıldığı vakit daha az gerilim hormonu salgılanıyor. Bu nasıl açıklanıyor? Bu çocuklar doğumun verdiği gayret onları güçlendiriyor. Onun için Nietzsche’nin o kelamı fazlaca hoş bir kelamdır: ‘Öldürmeyen darbeler güçlendirir.’ ” diye konuştu.

Ruhsal sağlamlık eğitimi güçlendiriyor

Tükenmişlik sendromu başladığının hissedildiği anda kişinin kesinlikle A planına değil, B planına geçmesi tavsiyesinde bulunan Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Alternatif değişiklik oluştursunlar. Bu sendrom sabırsız ve sabırsız şahıslarda epeyce oluyor. Çabucak, artık, çabuk olsun deyip sabırsız, sabırsızlıkta yeni gençlerin en değerli risklerinden birisi. Biz onlara dayanıklılık eğitimi veriyoruz. Ruhsal sağlamlık eğitimi veriyoruz. Bunlardan bir mühlet daha sonra güçlenerek çıkıyorlar.” dedi.Beklenmeyen olaylar ve durumlar karşısında ümitsizliğe düşmeden olayların üzerine giden şahısların kolay kolay tükenmişlik sendromuna girmediklerini belirten Prof. Dr. Nevzat Tarhan, tükenmişlik sendromunda işyerinde yöneticilerin de yapacağı şeyler olduğunu söylemiş oldu.

İş doyumu tükenmişlik sendromunu önleyebilir

Şahısların iş doyumunun epeyce kıymetli olduğunu tabir eden Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Kişi yapmalısın, başarmalısın, sen aslansın denilerek yüksek motivasyon alıp o işi yapamayınca kendini bırakıyor. meğer bu biçimde durumlarda kişinin küçük başarılara ve ödüllere muhtaçlığı var. Takdir, övgü, onay kelamlarının ağır biçimde kullanıldığı işyerlerinde tükenmişlik sendromu daha az oluyor fakat devamlı tenkidin olduğu iş yerlerinde daha fazla oluyor. Negatif bağlantının olduğu, öfke, bağırma, çağırma ile korkutarak yönetilmeye çalışılan ortamlarda tükenmişlik sendromu artar. Diyalogla ve paylaşımla yönetileni, açık bağlantının olduğu iş yerlerinde tükenmişlik sendromu daha az oluyor.” dedi.

Hibya Haber Ajansı