Norveçli muharrir Fredrik Brattberg’in kaleme aldığı ‘Eve Dönüşler’, çekirdek bir ailede yaşanan alışılmadık birtakım olayları husus edinir. Konutun tek oğlu Gustav’ın kaybolmasıyla onun öldüğünü düşünen anne ve baba, Gustav’ın günler daha sonra çıkıp gelmesiyle bir daha huzura kavuşur fakat bu huzur sanıldığı kadar uzun ömürlü olmaz.
Sarsıcı bir güldürü oyunu olan ‘Eve Dönüşler’ uygun tenkitlerle yoluna devam ederken biz de oyunun direktörü Kemal Aydoğan’la oyunun sahnelenme sürecini, gerçekle gerçeküstünün bağlantısını ve yeni çalışmalarını konuştuk.
Kemal Aydoğan
Eve Dönüşler nasıl ortaya çıktı? Oyunu sahnelemeye nasıl karar verdiniz?
Oyundan haberim Habitus Kitap tarafınca yayınlanan Ferdi Çetin’in çevirisiyle oldu. Meğerse 2019’da Yeni Metin Yeni Tiyatro projesi kapsamında okuma tiyatrosu da yapılmış. Bundan haberim olmamıştı. Oyunu bu kitaptan okudum. kimi vakit bir oyuna çabucak bağlanırsınız, ‘Eve Dönüşler’ o denli oldu. Teması, önerdiği oyun oynama biçimi Moda Sahnesi repertuarına fazlaca uygundu. Çekirdek ailenin “can yıkıcılığı” büyük bir çoğunluğun tecrübesi dahilinde olması gerekir. Konutlarımızı küçük birer morg üzere algıladığımız vakit içinderımız olmuştur. vakit içinde buna alışır ve artık üşümemeye ya da çürük kokusunu almamaya başlarız. Bu, işin tematik tarafı. Bu temayı anlatmak için önerdiği “oynama” üslubu da en az tema kadar ilgi cazipti. Trajik, gerçekçilik, fars, epik ne ararsak vardı oyunun ortasında. Bu “curcunaya” dahil olmak ve bu fantastik dünyayı hareket ettirmek fazlaca cezbediciydi.
‘Eve Dönüşler’, mevzusuyla olduğu kadar oyuncularıyla da dikkat çekiyor. Nalan Kuruçim, Caner Cindoruk ve Alper Şimşek gösterdikleri performansla izleyiciden âlâ tenkitler alıyorlar. Bu isimleri nasıl bir ortaya getirdiniz?
Caner Cindoruk Moda Sahnesi’nin değişmez oyuncularından. Daha evvel beş oyunda birlikte çalışmıştık. ‘Eve Dönüşler’ altıncı oyun oldu. Güzel, disiplinli bir oyunculuğunun yanı sıra dostluğu da hem bir oyunu tıpkı vakitte kendimizi şartsız teslim etmemizin şartını yaratır. Caner’le çalışmak her vakit epey arzuladığım bir durumdur. Nalan Kuruçim ile 2002 yılında bir çocuk oyununda çalışmıştık. Benim yönettiğim ikinci oyundu. yıllar ortasında öbür seyahatlerimiz oldu fakat birbirimizden daima haberdardık da. Oyunun üslubunun gerektirdiği oyunculuk özelliklerine sahip diye düşünüyorum. Alper Şimşek ile bu rol bağlamında tanıştık. Bir audition yapmıştık, orada 5-6 oyuncuyu seyretmiştim. Bu role en uygun oyuncunun o olduğunu düşündüm. Yetenekli bir genç oyuncu Alper. İleride kendinden kelam ettireceğini düşünüyorum.
‘GERÇEKÜSTÜ ‘NORMAL’ OLANIN İÇİNDE GERÇEKLEŞİYOR’
Oyun aslında epeyce büyük bir dramı, çocuklarını yitiren bir anne babayı işliyor. Lakin bu dram kısa müddette gerçeküstü bir yere evriliyor. ‘Eve Dönüşler’deki gerçekle gerçeküstü bağına dair neler söylemek istersiniz?
Gerçeküstü üzere görünen şey aslında “normal” olanın ortasında gerçekleşiyor. Fantastik olan tam da bu “normalin” ortasında vuku buluyor. Oyunun bence en değerli özelliği bu. Olağanın gözlerden uzak tuttuğu, göstermediği çürümüşlüğü gözler önüne seriyor. Oyundaki tüm hisleri ve durumları hepimiz yakından tanıyoruz. Oyunu seyircinin tanımasını sağlayan şey bu “vasat”. Büyük bir insanlık acısı. Fakat bu muhatapları tarafınca tanınmayınca trajik olan komedileşiyor.
.
Anne ve babanın acıyla bağlantıları de pek farklı. Baba hayatına sağlıklı biçimde devam edemez bir hale gelirken anne daha serinkanlı davranıyor lakin ikisi de rutini, normali arzuluyorlar. Oyunun devamında yaşananlar da bunu destekliyor. Rutinin huzur ve memnunluk getirdiğini söyleyebilir miyiz?
Rutin ne huzur getirir ne de memnunluk. Onun sağlayacağı tek şey farkındalık kaybıdır, insanca olanın donmasıdır. Bu oyundaki baba ve anne, “dirimselliğini” kaybetmiş, meskenin içine hapsolmuştur. His kaybı arasındadirler. Anne babanın konutlarının altından foseptik geçiyor, kapitalizmin foseptiği. Bu oyuna nazaran huzur, cinayetin işlenmesine bağlıdır. Yaşama karşı sevincini, ilgisini yitirmiş ebeveynler, bunun kabahatini çocuğa yükleyip onu ortadan kaldırıyorlar. Çocuk bu tıp ebeveynler için yaşamanın önünde bir mahzur. Rutinlerine kavuşmak için katil olurlar ancak çocuklarıyla birlikte bir yaşamayı beceremezler. Huzur, sonsuza kadar artık onlara uğramayacaktır.
‘ÖZEL TİYATRO DENEN TARİFTEN BİR AN EVVEL KURTULMAK GEREK’
Siz beraberinde Moda Sahnesi’nin kurucularındansınız. Moda Sahnesi geçtiğimiz aylarda kuvvetli günlerden geçti. Dönemin yeni yeni açıldığı şu günlerde bize neler söylemek istersiniz?
Özel tiyatro denen tariften bir an evvel kurtulmak gerek. Bunun için yeni bir tanıma gerek var. Bu tarif, yeni bir destekleme modelinin de tiyatrolar için hayata geçirilmesinin imkânlarını içermelidir. Ödenekli-özel tiyatro ayrımı ortadan kalkmalıdır. Makul şartlarda tiyatro üreten tüm topluluk ve şahıslar kamusal bütçeden desteklenmelidir.
Son vakit içinderda neler yapıyorsunuz? Bize hazırladığınız öbür oyunlar var mı?
Shakespeare’in ‘Şirreti Evcilleştirmek’ (Taming Of The Shrew) oyununun provalarına kasım ayında başlayacağız. Ocak ayının başında da prömiyer yapacağız. Bunun için çalışıyorum.
Buradan oyuncu olmak isteyenlere ne üzere tavsiyelerde bulunmak istersiniz?
Edebiyatla, toplumsal bilimlerle, öbür sanatlarla ağır ve yakından ilgilensinler. Politikayı ihmal etmesinler. Dünyayı yakından tanımaya çalışsınlar. Ayrıyeten insanı ve kendilerini bu tanıma faaliyetinin alanına soksunlar.
Eve Dönüşler’in gösterim tarihleri bizimle paylaşır mısınız?
26 Kasım Cumartesi Moda Sahnesi, 27 Kasım Pazar Moda Sahnesi, 28 Kasım Pazartesi Moda Sahnesi.
Sarsıcı bir güldürü oyunu olan ‘Eve Dönüşler’ uygun tenkitlerle yoluna devam ederken biz de oyunun direktörü Kemal Aydoğan’la oyunun sahnelenme sürecini, gerçekle gerçeküstünün bağlantısını ve yeni çalışmalarını konuştuk.
Kemal Aydoğan
Eve Dönüşler nasıl ortaya çıktı? Oyunu sahnelemeye nasıl karar verdiniz?
Oyundan haberim Habitus Kitap tarafınca yayınlanan Ferdi Çetin’in çevirisiyle oldu. Meğerse 2019’da Yeni Metin Yeni Tiyatro projesi kapsamında okuma tiyatrosu da yapılmış. Bundan haberim olmamıştı. Oyunu bu kitaptan okudum. kimi vakit bir oyuna çabucak bağlanırsınız, ‘Eve Dönüşler’ o denli oldu. Teması, önerdiği oyun oynama biçimi Moda Sahnesi repertuarına fazlaca uygundu. Çekirdek ailenin “can yıkıcılığı” büyük bir çoğunluğun tecrübesi dahilinde olması gerekir. Konutlarımızı küçük birer morg üzere algıladığımız vakit içinderımız olmuştur. vakit içinde buna alışır ve artık üşümemeye ya da çürük kokusunu almamaya başlarız. Bu, işin tematik tarafı. Bu temayı anlatmak için önerdiği “oynama” üslubu da en az tema kadar ilgi cazipti. Trajik, gerçekçilik, fars, epik ne ararsak vardı oyunun ortasında. Bu “curcunaya” dahil olmak ve bu fantastik dünyayı hareket ettirmek fazlaca cezbediciydi.
‘Eve Dönüşler’, mevzusuyla olduğu kadar oyuncularıyla da dikkat çekiyor. Nalan Kuruçim, Caner Cindoruk ve Alper Şimşek gösterdikleri performansla izleyiciden âlâ tenkitler alıyorlar. Bu isimleri nasıl bir ortaya getirdiniz?
Caner Cindoruk Moda Sahnesi’nin değişmez oyuncularından. Daha evvel beş oyunda birlikte çalışmıştık. ‘Eve Dönüşler’ altıncı oyun oldu. Güzel, disiplinli bir oyunculuğunun yanı sıra dostluğu da hem bir oyunu tıpkı vakitte kendimizi şartsız teslim etmemizin şartını yaratır. Caner’le çalışmak her vakit epey arzuladığım bir durumdur. Nalan Kuruçim ile 2002 yılında bir çocuk oyununda çalışmıştık. Benim yönettiğim ikinci oyundu. yıllar ortasında öbür seyahatlerimiz oldu fakat birbirimizden daima haberdardık da. Oyunun üslubunun gerektirdiği oyunculuk özelliklerine sahip diye düşünüyorum. Alper Şimşek ile bu rol bağlamında tanıştık. Bir audition yapmıştık, orada 5-6 oyuncuyu seyretmiştim. Bu role en uygun oyuncunun o olduğunu düşündüm. Yetenekli bir genç oyuncu Alper. İleride kendinden kelam ettireceğini düşünüyorum.
‘GERÇEKÜSTÜ ‘NORMAL’ OLANIN İÇİNDE GERÇEKLEŞİYOR’
Oyun aslında epeyce büyük bir dramı, çocuklarını yitiren bir anne babayı işliyor. Lakin bu dram kısa müddette gerçeküstü bir yere evriliyor. ‘Eve Dönüşler’deki gerçekle gerçeküstü bağına dair neler söylemek istersiniz?
Gerçeküstü üzere görünen şey aslında “normal” olanın ortasında gerçekleşiyor. Fantastik olan tam da bu “normalin” ortasında vuku buluyor. Oyunun bence en değerli özelliği bu. Olağanın gözlerden uzak tuttuğu, göstermediği çürümüşlüğü gözler önüne seriyor. Oyundaki tüm hisleri ve durumları hepimiz yakından tanıyoruz. Oyunu seyircinin tanımasını sağlayan şey bu “vasat”. Büyük bir insanlık acısı. Fakat bu muhatapları tarafınca tanınmayınca trajik olan komedileşiyor.
.
Anne ve babanın acıyla bağlantıları de pek farklı. Baba hayatına sağlıklı biçimde devam edemez bir hale gelirken anne daha serinkanlı davranıyor lakin ikisi de rutini, normali arzuluyorlar. Oyunun devamında yaşananlar da bunu destekliyor. Rutinin huzur ve memnunluk getirdiğini söyleyebilir miyiz?
Rutin ne huzur getirir ne de memnunluk. Onun sağlayacağı tek şey farkındalık kaybıdır, insanca olanın donmasıdır. Bu oyundaki baba ve anne, “dirimselliğini” kaybetmiş, meskenin içine hapsolmuştur. His kaybı arasındadirler. Anne babanın konutlarının altından foseptik geçiyor, kapitalizmin foseptiği. Bu oyuna nazaran huzur, cinayetin işlenmesine bağlıdır. Yaşama karşı sevincini, ilgisini yitirmiş ebeveynler, bunun kabahatini çocuğa yükleyip onu ortadan kaldırıyorlar. Çocuk bu tıp ebeveynler için yaşamanın önünde bir mahzur. Rutinlerine kavuşmak için katil olurlar ancak çocuklarıyla birlikte bir yaşamayı beceremezler. Huzur, sonsuza kadar artık onlara uğramayacaktır.
‘ÖZEL TİYATRO DENEN TARİFTEN BİR AN EVVEL KURTULMAK GEREK’
Siz beraberinde Moda Sahnesi’nin kurucularındansınız. Moda Sahnesi geçtiğimiz aylarda kuvvetli günlerden geçti. Dönemin yeni yeni açıldığı şu günlerde bize neler söylemek istersiniz?
Özel tiyatro denen tariften bir an evvel kurtulmak gerek. Bunun için yeni bir tanıma gerek var. Bu tarif, yeni bir destekleme modelinin de tiyatrolar için hayata geçirilmesinin imkânlarını içermelidir. Ödenekli-özel tiyatro ayrımı ortadan kalkmalıdır. Makul şartlarda tiyatro üreten tüm topluluk ve şahıslar kamusal bütçeden desteklenmelidir.
Son vakit içinderda neler yapıyorsunuz? Bize hazırladığınız öbür oyunlar var mı?
Shakespeare’in ‘Şirreti Evcilleştirmek’ (Taming Of The Shrew) oyununun provalarına kasım ayında başlayacağız. Ocak ayının başında da prömiyer yapacağız. Bunun için çalışıyorum.
Buradan oyuncu olmak isteyenlere ne üzere tavsiyelerde bulunmak istersiniz?
Edebiyatla, toplumsal bilimlerle, öbür sanatlarla ağır ve yakından ilgilensinler. Politikayı ihmal etmesinler. Dünyayı yakından tanımaya çalışsınlar. Ayrıyeten insanı ve kendilerini bu tanıma faaliyetinin alanına soksunlar.
Eve Dönüşler’in gösterim tarihleri bizimle paylaşır mısınız?
26 Kasım Cumartesi Moda Sahnesi, 27 Kasım Pazar Moda Sahnesi, 28 Kasım Pazartesi Moda Sahnesi.