Müzik, beşere dair en önemli duygusal tetikleyicilerden. Bence ise birincisi. En hoşu. En özeli. En fevkaladesü. En sihirlisi. O kadar ki, müziği yaratanın, daha doğrusu (bana nazaran) bir yerlerde olanları bulup getirerek icra edenin insan bulunmasına içerleyebiliyor insan. İnsanın içine karıştığı birfazlaca şey üzere, insanın müsaadeden, kelamından, özünden besleniyor olma ihtimali dahi dehşet verici olabiliyor kimi vakit. Gezegenin göz göre nazaran muhtemel büyük felaketlere sürüklendiği şu çağda dahi daha fazla insan dünyaya getirmenin belirli iradelerce daima pompalanması sadece insanın en beter damarını besliyor. Kaynakların kısıtlılığı her geçen gün daha fazla hissedilir hale geliyor ve beşere dair zaafları sömürerek beslenen kapitalist sistemin şahdamarı şiştikçe şişiyor. Kimselerin de gücü o damarı kesmeye yetmiyor. Bu kısır döngü içerisinde, yaklaşık yüz yıl evvel, kaydedilebilerek birebir kopyaları çoğaltılıp satılabilir hale geldiği günlerden beri amansız ticaretlere yer sunmuş olan müzik, bugünün şişmiş ve sıkışmış dünyasında uygunca emtialaşarak niceliğin körelmiş bıçkısına maruz kalıyor.
Üç hafta ortayla meydana gelen ve arka arda haberdar olduğum iki hüzünlü olay yukardaki karanlık girizgâhı biraz daha açıklayabilir. Birincisi, yalnızca Amerika’nın değil, dünyanın en itibarlı müzik okullarından The Juilliard School eğitimli, kendine ilişkin web sitesinde misyonunun “dünyayı hayat uzunluğu hayranı olduğu favori bestekarının (Ludwig van Beethoven) müziğiyle doldurmak“ olduğunu beyan eden 29 yaşında bir piyanistin ekim ayında kendisinden 12 yaş büyük bir veteriner teknisyeni hanımı bıçaklayarak öldürdüğü haberiydi. Zachary Hughes isimli melek yüzlü, seçkin, ışıldayan piyanistin hunharca katlettiği bayanla olan alakasının tabiatı ve cinayetin gerisindeki niye bilinmiyor fakat Hughes’un dünyayı müziğiyle doldurmayı misyon edindiği bestekarın yapıtlarını icra ettiği görüntüleri biliniyor. İkincisiyse, Texas’ın Houston kentinde gerçekleştirilen Astroworld isimli müzik şenliğinin birinci günü olan Kasım’da yaşanan akılalmaz izdiham kararı yaşları 14 ile 27 içinde değişen 8 kişinin vefatının haberiydi. Travis Scott isimli Amerikalı ve fazlaca tanınan rap sanatkarının beraberinde sahibi ve yöneticisi olduğu şenlik, müzikçinin 2018 tarihindeki albümüyle tıpkı ismi taşıyor.
Birinci ve münferit olayın arkasındaki niçinler çabucak hemen bilinmediğinden yahut bir çırpıda kolaycı bir muhabir refleksiyle anlaşılamayacak olmasından ötürü, bu cinayetle ilgili kısmı failin profilinin beklenenden ve tasavvur edilenden ne kadar uzak, tam aksine, kimliği ve mesleği bakımından ne kadar şaşırtan ve ürpertici olduğunu hatırlatarak kapatmak daha yanlışsız.
İkinci olaysa ne çeşidinin birinci örneği, ne de sonuncusu olacaktır. Birbirinden ayırt etmeye gerek olmaksızın, organizatöründen sanatkarına, tedarikçisinden sponsoruna kadar uzanan bir kâr hırsıyla düzenlenerek gerçekleştirilen onca şenlikten biri bu. Rastgele bir büyük facia yaşanmadıkça en büyük kredi ve alkışı şenliğin organizatörleri ve başat (headliner) sanatkarlarının aldığı üzere, bu boyutta bir felaket yaşandığında da hesap sorulacak olanlar kendileridir. Balık baştan kokar ve gözler üste çevrilir. Bu şenlikte yaşananları özel kılansa, olayların, tam da ismindeki “s” harfini yakın vakte kadar dolar işaretiyle resmi sanatçı ismi olarak ‘Travi$ Scott’ formunda yazan ve bununla birlikte şenliğin sahibi olan müzikçinin performansı esnasında meydana gelmiş olması. çabucak hemen günün erken saatlerinde, kapıların daha açılmadan seyirciler tarafınca kırılmasıyla şu imgelere sahne olan, biletlerinin tamamı, ki kimi argümanlara göre resmi kapasite 50.000 olarak belirlenmesine karşın 100.000 bilet satılmış bu aktifliğin hiç bir müdahale olmadan planlandığı üzere ilerlemesine göz yummak, hatta tahminen tercih etmek ziyadesiyle sıkıntılı bir yaklaşım. Diyelim birtakım acil tedbir alındı, bu doğrultuda güvenlik onayı verildi ve konserler başlatıldı. Fakat, türlü iştirakçi tabirlerinden anlaşıldığı üzere, Travis Scott’un performansının hemilk öncesinde son derece tehditkâr bir ortamın hissedilmesine karşın ve performans esnasında insanların güvenlik araçlarının üstünde tepindiği durumda dahi, bu çerçevede neye dayandırıldığı meçhul ‘show must go on’ (‘gösteri devam etmeli’) düsturuna sığınmak yalnızca izansızlık ve sorumsuzluk değil, vahim bir hırsın ve güç zehirlenmesinin tezahürüdür kanımca. Hariçten gazel okumanın kolaylığıyla meydan okunabilecek bu yaklaşımımın niçini, Scott’un gözünün önünde cereyan eden ezilme, kötüleşme ve bayılma olaylarına, kalabalığın ortasındaki ambulans sirenlerine, sahne önündeki seyircilerin canhıraş yardım taleplerine, hatta kameraman standında kadar çıkılarak yapılan imdat davetlerine karşın kısacık ve bir tanesi pek anlaşılmayan iki konuşma yapıp çabucak akabinde konserin sonuna kadar 45 dakikadan fazla müddetle performansına devam etmesi rezilliğidir. Ayrıyeten, daha evvelki birfazlaca konserinde misal olaylar yaşanan Scott’un, konser daha sonrası olaylardan haberdar olunca “bilmiyordum, farkında değildim, yoksa hayatta bu biçimde bir şeye müsaade vermezdim, epey üzgünüm” minvalindeki yazılı ve 44 milyon takipçisi olan Instagram hesabından yayınladığı görüntülü açıklaması, kurbanların yakınlarını ve hadiseden etkilenenleri teselli edebilmişe benzemiyor. Sanatkara peşi sıra açılmaya başlayan davaları da düşününce bu keder ve pişmanlık tabiri hukuken de pek faydalı olacak üzere görünmüyor.
Bu olay başlı başına müzik ve canlı aktiflik kesiminin Pamukova’sı, Soma’sıdır bence. Coğrafyası, can kaybı ve yaralı bilançosu ile dramatik boyutu farklı olsa da meydana geliş niçinleri, takip eden süreçler, beyanlar, sonuçlar açısından biroldukca benzerlik taşımaktadırlar. Göz bakılırsa bakılırsa, bağıra çağıra geliyorum diyen bir felaketin önüne geçecek gerekli müdahale yapılabilecekken ne olduğu fazlaca muhakkak ve hiç şaşmayan saiklerle bunu yapmamayı seçmek bütün “tek ve epeyce kuvvetli adam” idarelerinin alametifarikasıdır. Farklı olan, bu olayla ilgili isimli sürecin muhtemelen sağlıklı ve hakikat dürüst bir biçimde ilerleyecek ve sorumluların hesap verecek olmalardır. Bu yazıda etraflıca irdelemeye gerek görmediğim ancak bu olayın baş aktörlerinden birinin de, şenliğin tertibinden, ötürüsıyla güvenliğinden ve güvenlik uygulamalarından mesul Live Nation isimli dünyanın en büyük konser ve tertip şirketi olması bir diğer kepazeliktir lakin yukardaki niçinlerden ötürü şaşırtmamaktadır.
Aslında buradaki sorun ne Travis Scott, ne Live Nation. Problem, farklı Türkçe tarifleri içinde tercih ettiğim ‘sahte gerçeklik’ de bulunan ‘post-truth’ periyodunun artık daima orada olan ahvali ve onun dikte ettiği doğrultuda, her gün türlü hallerde, onlarca kılığa bürünerek güç, nüfuz ve para hırslarının kurbanı oluşlarını büyük bir coşkuyla lakin kendilerine mahsus sanatsal sözlerle ve cici üsluplarla bezeyerek gözümüze sokanlar ve onlara adeta tapan kitleler. Bir bakıma, ‘süper’ değil, ‘mega’ değil, ultra-starların çağında, her zamankinden çok altta kalanın canının çıktığı, üsttekinin de şişindikçe şişindiği, sonunda şişmekten gözlerinin kapandığı, kitlelerin öne hakikat bir sıradan ivmelenmeyle diğerlerini hem ruhen hem nitekim öldürebildiği ortamı doğuran, besleyen, büyüten ve üzücü biçimde eşitsiz sistem.
İlla tapılacak bir şey bulmaksa bahis, müziği icra edene, yani en yüceltici nitelendirmeyle dahi en çok bir elçi, vasıta olabilecek garip beşer yerine müziğin kendisi var. Kusursuz, tarafsız, vakitsiz, ölümsüz. Buyrun gelin, daima birlikte ona tapalım.
Not: Bu faciayla ilgili yeni ve etraflı İngilizce bilgiye bu URL adresi üzerinden ulaşılabilir.
Üç hafta ortayla meydana gelen ve arka arda haberdar olduğum iki hüzünlü olay yukardaki karanlık girizgâhı biraz daha açıklayabilir. Birincisi, yalnızca Amerika’nın değil, dünyanın en itibarlı müzik okullarından The Juilliard School eğitimli, kendine ilişkin web sitesinde misyonunun “dünyayı hayat uzunluğu hayranı olduğu favori bestekarının (Ludwig van Beethoven) müziğiyle doldurmak“ olduğunu beyan eden 29 yaşında bir piyanistin ekim ayında kendisinden 12 yaş büyük bir veteriner teknisyeni hanımı bıçaklayarak öldürdüğü haberiydi. Zachary Hughes isimli melek yüzlü, seçkin, ışıldayan piyanistin hunharca katlettiği bayanla olan alakasının tabiatı ve cinayetin gerisindeki niye bilinmiyor fakat Hughes’un dünyayı müziğiyle doldurmayı misyon edindiği bestekarın yapıtlarını icra ettiği görüntüleri biliniyor. İkincisiyse, Texas’ın Houston kentinde gerçekleştirilen Astroworld isimli müzik şenliğinin birinci günü olan Kasım’da yaşanan akılalmaz izdiham kararı yaşları 14 ile 27 içinde değişen 8 kişinin vefatının haberiydi. Travis Scott isimli Amerikalı ve fazlaca tanınan rap sanatkarının beraberinde sahibi ve yöneticisi olduğu şenlik, müzikçinin 2018 tarihindeki albümüyle tıpkı ismi taşıyor.
Birinci ve münferit olayın arkasındaki niçinler çabucak hemen bilinmediğinden yahut bir çırpıda kolaycı bir muhabir refleksiyle anlaşılamayacak olmasından ötürü, bu cinayetle ilgili kısmı failin profilinin beklenenden ve tasavvur edilenden ne kadar uzak, tam aksine, kimliği ve mesleği bakımından ne kadar şaşırtan ve ürpertici olduğunu hatırlatarak kapatmak daha yanlışsız.
İkinci olaysa ne çeşidinin birinci örneği, ne de sonuncusu olacaktır. Birbirinden ayırt etmeye gerek olmaksızın, organizatöründen sanatkarına, tedarikçisinden sponsoruna kadar uzanan bir kâr hırsıyla düzenlenerek gerçekleştirilen onca şenlikten biri bu. Rastgele bir büyük facia yaşanmadıkça en büyük kredi ve alkışı şenliğin organizatörleri ve başat (headliner) sanatkarlarının aldığı üzere, bu boyutta bir felaket yaşandığında da hesap sorulacak olanlar kendileridir. Balık baştan kokar ve gözler üste çevrilir. Bu şenlikte yaşananları özel kılansa, olayların, tam da ismindeki “s” harfini yakın vakte kadar dolar işaretiyle resmi sanatçı ismi olarak ‘Travi$ Scott’ formunda yazan ve bununla birlikte şenliğin sahibi olan müzikçinin performansı esnasında meydana gelmiş olması. çabucak hemen günün erken saatlerinde, kapıların daha açılmadan seyirciler tarafınca kırılmasıyla şu imgelere sahne olan, biletlerinin tamamı, ki kimi argümanlara göre resmi kapasite 50.000 olarak belirlenmesine karşın 100.000 bilet satılmış bu aktifliğin hiç bir müdahale olmadan planlandığı üzere ilerlemesine göz yummak, hatta tahminen tercih etmek ziyadesiyle sıkıntılı bir yaklaşım. Diyelim birtakım acil tedbir alındı, bu doğrultuda güvenlik onayı verildi ve konserler başlatıldı. Fakat, türlü iştirakçi tabirlerinden anlaşıldığı üzere, Travis Scott’un performansının hemilk öncesinde son derece tehditkâr bir ortamın hissedilmesine karşın ve performans esnasında insanların güvenlik araçlarının üstünde tepindiği durumda dahi, bu çerçevede neye dayandırıldığı meçhul ‘show must go on’ (‘gösteri devam etmeli’) düsturuna sığınmak yalnızca izansızlık ve sorumsuzluk değil, vahim bir hırsın ve güç zehirlenmesinin tezahürüdür kanımca. Hariçten gazel okumanın kolaylığıyla meydan okunabilecek bu yaklaşımımın niçini, Scott’un gözünün önünde cereyan eden ezilme, kötüleşme ve bayılma olaylarına, kalabalığın ortasındaki ambulans sirenlerine, sahne önündeki seyircilerin canhıraş yardım taleplerine, hatta kameraman standında kadar çıkılarak yapılan imdat davetlerine karşın kısacık ve bir tanesi pek anlaşılmayan iki konuşma yapıp çabucak akabinde konserin sonuna kadar 45 dakikadan fazla müddetle performansına devam etmesi rezilliğidir. Ayrıyeten, daha evvelki birfazlaca konserinde misal olaylar yaşanan Scott’un, konser daha sonrası olaylardan haberdar olunca “bilmiyordum, farkında değildim, yoksa hayatta bu biçimde bir şeye müsaade vermezdim, epey üzgünüm” minvalindeki yazılı ve 44 milyon takipçisi olan Instagram hesabından yayınladığı görüntülü açıklaması, kurbanların yakınlarını ve hadiseden etkilenenleri teselli edebilmişe benzemiyor. Sanatkara peşi sıra açılmaya başlayan davaları da düşününce bu keder ve pişmanlık tabiri hukuken de pek faydalı olacak üzere görünmüyor.
Bu olay başlı başına müzik ve canlı aktiflik kesiminin Pamukova’sı, Soma’sıdır bence. Coğrafyası, can kaybı ve yaralı bilançosu ile dramatik boyutu farklı olsa da meydana geliş niçinleri, takip eden süreçler, beyanlar, sonuçlar açısından biroldukca benzerlik taşımaktadırlar. Göz bakılırsa bakılırsa, bağıra çağıra geliyorum diyen bir felaketin önüne geçecek gerekli müdahale yapılabilecekken ne olduğu fazlaca muhakkak ve hiç şaşmayan saiklerle bunu yapmamayı seçmek bütün “tek ve epeyce kuvvetli adam” idarelerinin alametifarikasıdır. Farklı olan, bu olayla ilgili isimli sürecin muhtemelen sağlıklı ve hakikat dürüst bir biçimde ilerleyecek ve sorumluların hesap verecek olmalardır. Bu yazıda etraflıca irdelemeye gerek görmediğim ancak bu olayın baş aktörlerinden birinin de, şenliğin tertibinden, ötürüsıyla güvenliğinden ve güvenlik uygulamalarından mesul Live Nation isimli dünyanın en büyük konser ve tertip şirketi olması bir diğer kepazeliktir lakin yukardaki niçinlerden ötürü şaşırtmamaktadır.
Aslında buradaki sorun ne Travis Scott, ne Live Nation. Problem, farklı Türkçe tarifleri içinde tercih ettiğim ‘sahte gerçeklik’ de bulunan ‘post-truth’ periyodunun artık daima orada olan ahvali ve onun dikte ettiği doğrultuda, her gün türlü hallerde, onlarca kılığa bürünerek güç, nüfuz ve para hırslarının kurbanı oluşlarını büyük bir coşkuyla lakin kendilerine mahsus sanatsal sözlerle ve cici üsluplarla bezeyerek gözümüze sokanlar ve onlara adeta tapan kitleler. Bir bakıma, ‘süper’ değil, ‘mega’ değil, ultra-starların çağında, her zamankinden çok altta kalanın canının çıktığı, üsttekinin de şişindikçe şişindiği, sonunda şişmekten gözlerinin kapandığı, kitlelerin öne hakikat bir sıradan ivmelenmeyle diğerlerini hem ruhen hem nitekim öldürebildiği ortamı doğuran, besleyen, büyüten ve üzücü biçimde eşitsiz sistem.
İlla tapılacak bir şey bulmaksa bahis, müziği icra edene, yani en yüceltici nitelendirmeyle dahi en çok bir elçi, vasıta olabilecek garip beşer yerine müziğin kendisi var. Kusursuz, tarafsız, vakitsiz, ölümsüz. Buyrun gelin, daima birlikte ona tapalım.
Not: Bu faciayla ilgili yeni ve etraflı İngilizce bilgiye bu URL adresi üzerinden ulaşılabilir.