Ülkenin dört bir yanından orman yangını haberleri gelirken, yanan ağaçlarla, bitki örtüsüyle, canlılarla bir arada hepimizin içi yanarken, hele de bu dehşetengiz tabloya karşı asıl sorumluların işlerini yapmadıklarına şahit olurken keder ve öfke bir daha çoğumuzun paylaştığı hisler oldu. İzandan uzak komplo teorileriyle yetkililer ve şürekâları toplumsal yangınlara akaryakıt dökedursun, bir kesim bu acı tablonun faturasını bir daha müziğe kesmeye kalktı. Konserlerini toplumsal medya hesaplarından nihayet buluşacak olmanın heyecanıyla duyuran sanatkarlara, müzik kümelerine gelen kimi reaksiyonlar, birebir anlamsız talebi bir kere daha tartışmaya açtı: “Ülkede acı bir olay yaşandığında sanat aktiflikleri dursun!”
Anlayacağınız, birkaç hafta ortasında “Müzik susmasın!”dan “Müzik sussun!”a süratli bir geçiş yapmış bulunuyoruz bir daha.
Malum, olağanlaşma süreciyle birlikte neredeyse iki yıldır işini yapamayan, para kazanamayan müzisyenler yavaş yavaş da olsa çalışmaya, konserler vermeye, sanatlarını icra etmeye başladı. her neyse ki… Yaz ayları, birçok müzisyen için yapacağı konserlerle üç beş kuruş kazanıp tahminen güç vakit içinder için kenara para koymanın da vakti, vesilesidir. Bu sonlu birkaç ayda birçok müzisyen hayatını yollarda, minibüslerde, en âlâ ihtimalde otellerde, birçok vakit sıkıntı şartlarda geçirerek dinleyicisi ile buluşmaya çalışır. Günler; gidilecek yere ulaşmaya çalışmakla, varılan duraklarda sahne kurmakla, ‘soundcheck’ yapmakla, sahneye çıkıp bütün bu yorgunluğu dinleyiciye yansıtmadan ortaklaşmaya çalışmakla, nihayet herkes meskenine yollandıktan daha sonra toparlanmak için saatler harcamakla geçer. Artık kendinizi bu sıkıntı işi yaparken, yani “işinizi yaparken”, birkaç dakika boş vakit bulup da girdiğiniz toplumsal medyada sebebini anlamadığınız halde ayıplanırken, kınanırken düşünün lütfen.
‘MÜZİK SUSSUN’ DEMEK ZORBALIKTIR
Yas, insanın en doğal hislerinden, en doğal hallerinden biri. Tahminen en doğal haklarından da… Bir kaybın acısını yaşamak, hayatımızın vakit zaman yaşamak zorunda kaldığımız kaçınılmaz süreçlerinden. Lakin bu acıyı ne biçimde hissettiğimiz, yası nasıl yaşadığımız şahsi olarak bizimle, sırf bizimle ilgilidir. Buna müdahale etmeye kalkmanın; nasıl güleceğimize, hangi sonlar içerisinde yaşayacağımıza, ne vakit nereye gideceğimize, ne giyeceğimize müdahale etmeye kalkmaktan bir farkı yok. Hissettiğimiz acıyla nasıl baş etmemiz gerektiğine dair parmak sallamaya vereceğimiz reaksiyon de doğal olarak ömrümüzün öbür anlarına, alanlarına müdahale edilmeye kalkıldığında vereceğimiz reaksiyonla tıpkı olacaktır.
Müziğe garezi olan bu zorbaca tavrın nasıl bir kökeni, hangi manalara, geleneklere bağlı bir tarihi olduğunu anlamak kolay değil. Üstelik bunu gelenekle açıklamak da mümkün değil. Doğu’nun kadim yas ritüellerinde (Batı’da da olduğu gibi) melodi vardır. “Ağıt”, bunun en hayli bilinen örneği lakin insanın yas ve kayıp hissini tabir etmek, dışa vurmak, tahminen bir katarsis yaşamak için icat ettiği tek form değil. Yasını müzikle, hatta dansla tutmak, müzik yoluyla kendi içine, öteki insanlara ve hayata bir daha bağlanmak insanın antik bir özelliği.
MÜZİK GÜZELLEŞTİRİR
Müziği sadece eğlenmek ile bir tutmak, eğlenmeyi de yalnız şen olmak ve umursamamak ile özdeşleştirmek en yavaşça tabirle sığlık. Üstelik kendisi acı yaşarken oburunun da o acıyı tıpkı kendisi üzere yaşamasını talep etmek, bunu yapmayanı kınamak, kendince “ifşa etmeye” kalkmak zorbalıktan öbür nedir ki? Bir yandan müziğin güzelleştirici, birleştirici gücünden dem vurup öbür yandan her vesilede müziğin susmasını talep etmek ise neresinden bakarsak bakalım ikiyüzlülük. Ülkede ne olursa olsun, sen konutunda dizini izleyebileceksin, maçına gidip tezahürat yapacaksın, dışarı çıkıp yemeğini yiyip içkini içeceksin, tahminen ailenle, dostlarınla bir ortaya gelip televizyon karşısında ‘eğleneceksin’ lakin ülkenin diğer bir köşesinde o akşam ekmek parasını kazanacak olan müzisyene “Sen bugün sus!” diyebilecek hakkı kendinde bulacaksın. Bunun öteki ismi var mı?
Müzisyen, ülkenin çalışan öbür yurttaşları üzere işini yapan bir özne. Onun işi, enstrüman çalmak, müzik söylemek; ve (bunu her seferinde hatırlatmak ne kadar saçma ve komik gelse de) müzisyen, müzik yaparak kazanır ömrünü. Bir sanat erbabına siz o denli uygun görüyorsunuz diye “işini yapma” demek, çalıştığı ofise giden memurun yolunu kesip “bugün işe gitmeyeceksin”, atölyesine giden marangozun kapısının önünde durup “bugün atölyeni açmayacaksın” demekle birebir şey, bunu anlamamız lazım.
Acı, ayırma gücünden epeyce birleştirme gücüne sahiptir. Çabucak her gün öbür bir acının yaşandığı bir ülkede müziğin, sanatın bu ortaklaştırıcı gücünü görmeyi öğrenmemiz gerekiyor. Anlamsız ve ezbere reaksiyonlar vermek yerine, o acı günün akşamında bir ortaya gelen müzisyen ile dinleyicisinin birbirlerine nasıl derman olabildiklerini; mesela yangınların ülkeyi ateşe ve dumana boğduğu bir devirde müziklerin dinleyenlerin gönlüne nasıl su serptiğini görmemiz gerekiyor.
Anlayacağınız, birkaç hafta ortasında “Müzik susmasın!”dan “Müzik sussun!”a süratli bir geçiş yapmış bulunuyoruz bir daha.
Malum, olağanlaşma süreciyle birlikte neredeyse iki yıldır işini yapamayan, para kazanamayan müzisyenler yavaş yavaş da olsa çalışmaya, konserler vermeye, sanatlarını icra etmeye başladı. her neyse ki… Yaz ayları, birçok müzisyen için yapacağı konserlerle üç beş kuruş kazanıp tahminen güç vakit içinder için kenara para koymanın da vakti, vesilesidir. Bu sonlu birkaç ayda birçok müzisyen hayatını yollarda, minibüslerde, en âlâ ihtimalde otellerde, birçok vakit sıkıntı şartlarda geçirerek dinleyicisi ile buluşmaya çalışır. Günler; gidilecek yere ulaşmaya çalışmakla, varılan duraklarda sahne kurmakla, ‘soundcheck’ yapmakla, sahneye çıkıp bütün bu yorgunluğu dinleyiciye yansıtmadan ortaklaşmaya çalışmakla, nihayet herkes meskenine yollandıktan daha sonra toparlanmak için saatler harcamakla geçer. Artık kendinizi bu sıkıntı işi yaparken, yani “işinizi yaparken”, birkaç dakika boş vakit bulup da girdiğiniz toplumsal medyada sebebini anlamadığınız halde ayıplanırken, kınanırken düşünün lütfen.
‘MÜZİK SUSSUN’ DEMEK ZORBALIKTIR
Yas, insanın en doğal hislerinden, en doğal hallerinden biri. Tahminen en doğal haklarından da… Bir kaybın acısını yaşamak, hayatımızın vakit zaman yaşamak zorunda kaldığımız kaçınılmaz süreçlerinden. Lakin bu acıyı ne biçimde hissettiğimiz, yası nasıl yaşadığımız şahsi olarak bizimle, sırf bizimle ilgilidir. Buna müdahale etmeye kalkmanın; nasıl güleceğimize, hangi sonlar içerisinde yaşayacağımıza, ne vakit nereye gideceğimize, ne giyeceğimize müdahale etmeye kalkmaktan bir farkı yok. Hissettiğimiz acıyla nasıl baş etmemiz gerektiğine dair parmak sallamaya vereceğimiz reaksiyon de doğal olarak ömrümüzün öbür anlarına, alanlarına müdahale edilmeye kalkıldığında vereceğimiz reaksiyonla tıpkı olacaktır.
Müziğe garezi olan bu zorbaca tavrın nasıl bir kökeni, hangi manalara, geleneklere bağlı bir tarihi olduğunu anlamak kolay değil. Üstelik bunu gelenekle açıklamak da mümkün değil. Doğu’nun kadim yas ritüellerinde (Batı’da da olduğu gibi) melodi vardır. “Ağıt”, bunun en hayli bilinen örneği lakin insanın yas ve kayıp hissini tabir etmek, dışa vurmak, tahminen bir katarsis yaşamak için icat ettiği tek form değil. Yasını müzikle, hatta dansla tutmak, müzik yoluyla kendi içine, öteki insanlara ve hayata bir daha bağlanmak insanın antik bir özelliği.
MÜZİK GÜZELLEŞTİRİR
Müziği sadece eğlenmek ile bir tutmak, eğlenmeyi de yalnız şen olmak ve umursamamak ile özdeşleştirmek en yavaşça tabirle sığlık. Üstelik kendisi acı yaşarken oburunun da o acıyı tıpkı kendisi üzere yaşamasını talep etmek, bunu yapmayanı kınamak, kendince “ifşa etmeye” kalkmak zorbalıktan öbür nedir ki? Bir yandan müziğin güzelleştirici, birleştirici gücünden dem vurup öbür yandan her vesilede müziğin susmasını talep etmek ise neresinden bakarsak bakalım ikiyüzlülük. Ülkede ne olursa olsun, sen konutunda dizini izleyebileceksin, maçına gidip tezahürat yapacaksın, dışarı çıkıp yemeğini yiyip içkini içeceksin, tahminen ailenle, dostlarınla bir ortaya gelip televizyon karşısında ‘eğleneceksin’ lakin ülkenin diğer bir köşesinde o akşam ekmek parasını kazanacak olan müzisyene “Sen bugün sus!” diyebilecek hakkı kendinde bulacaksın. Bunun öteki ismi var mı?
Müzisyen, ülkenin çalışan öbür yurttaşları üzere işini yapan bir özne. Onun işi, enstrüman çalmak, müzik söylemek; ve (bunu her seferinde hatırlatmak ne kadar saçma ve komik gelse de) müzisyen, müzik yaparak kazanır ömrünü. Bir sanat erbabına siz o denli uygun görüyorsunuz diye “işini yapma” demek, çalıştığı ofise giden memurun yolunu kesip “bugün işe gitmeyeceksin”, atölyesine giden marangozun kapısının önünde durup “bugün atölyeni açmayacaksın” demekle birebir şey, bunu anlamamız lazım.
Acı, ayırma gücünden epeyce birleştirme gücüne sahiptir. Çabucak her gün öbür bir acının yaşandığı bir ülkede müziğin, sanatın bu ortaklaştırıcı gücünü görmeyi öğrenmemiz gerekiyor. Anlamsız ve ezbere reaksiyonlar vermek yerine, o acı günün akşamında bir ortaya gelen müzisyen ile dinleyicisinin birbirlerine nasıl derman olabildiklerini; mesela yangınların ülkeyi ateşe ve dumana boğduğu bir devirde müziklerin dinleyenlerin gönlüne nasıl su serptiğini görmemiz gerekiyor.