Genç piyanist Büşra Kayıkçı: İlhamı beklemek yerine kimi vakit ona gideriz

Captain123

Global Mod
Global Mod
Neoklasik müziğin Türkiye’deki temsilcilerinden olan Büşra Kayıkçı, müzik mesleğine aslında pek farklı bir noktadan başlamış. Onun meslek süreci, misal durumdaki biroldukca gence de ilham kaynağı olabilecek bir hikayeyi ortasında barındırıyor.

Kayıkçı, mimarlık fakültesinde tamamladığı lisans eğitiminin akabinde, dizayncı kimliğinin verdiği ilhamı piyano eğitimiyle birleştirdi ve kompozisyon çalışmalarına başlayarak iki yeteneğini harmanladı. Birfazlaca açıdan üniversite eğitimi onun müzikal tercihlerini de şekillendirmiş oldu.

Bu sene biroldukca Avrupa ülkesinde konserler düzenleyecek olan Kayıkçı, klasik müzik dünyasına süratli ve yenilikçi bir biçimde adım atanlardan. Cuma günü elektronik müzik yapan bir bestekar ve prodüktör olan Ah! Kosmos ile yeni müziği ‘1702’yi yayınladı.

Kayıkçı, yüklü olarak orta ve kuzey Avrupa bestekarlarının yaygınlaştırdığı neoklasik yahut minimalist akımda müzik üretiminde bulunuyor.

Öncelikle solo piyano için bestelediği 9 yapıttan oluşan birinci albümü ‘Eskizler’i 2019 yılında bağımsız olarak yayınladıktan daha sonra ikinci albümü ‘Tuna’yı (2020), piyano dizayncısı David Klavins’in Macaristan’daki atölyesinde Architizer ödüllü ‘Una Corda’ isimli piyanoda kaydetti.

Birinci teklisi olan ‘Doğum’ ise birebir yıl New York Theatre Ballet dans okulunun şovlarında kullanıldı ve bu işbirliğinden The New York Times gazetesinde övgüyle bahsedildi. Bir başka teklisi ‘Kuledibi No.1’ ise The Wall Street Journal’da yayınlanan İstanbul temalı bir makalede müzik teklifleri içinde yer aldı.

2021 yılı Nisan ayında ‘Bring The Light’ isimli çalışması dünyanın en eski klasik müzik plak şirketi Deutsche Grammophon etiketiyle çıktı. Kayıkçı, ayrıyeten, Ocak ayında İngiliz yayıncı Manners McDade ile olan işbirliğini ve Nils Frahm’ın plak şirketi Leiter Verlag etiketiyle çıkacak olan Piyano Günü albümünde yer alacağını duyurdu. Albümde Olafur Arnalds, Balmorhea ve Lambert üzere isimler de yer alıyor.

Gazete Duvar olarak, Büşra Kayıkçı’yla müzik ve tasarım seyahatini, Sulu Fikirler Atölyesi’ni, enstrümana gereç yerleştirerek yapılan müziğin farklı yanlarını, yakın periyot projelerini ve albüm çalışmalarını konuştuk.

Sizden bir piyanist ve bestekar nasıl doğdu?

9 yaşındayken Müjdat Gezen Sanat Merkezi Piyano ve Klasik Batı Müziği sınıfı ile derslere başladım. Eğitimim yaklaşık 10 yıl devam etti. O müddet zarfında repertuar çalışıyordum yalnızca, beste kompozisyona ilgim yoktu. çabucak sonrasında İç Mimarlık kısmından mezun oldum. 2018 yılında piyano ile alakalı farklı yaklaşımları incelerken neoklasik ve minimalist bestekarları keşfettim. Kayıtlarda kullandıkları çeşitli materyaller, mikrofonlara yaptıkları müdahaleler fazlaca ilgimi geçti. Enstrümanı ve sesi bir daha tasarlama fikri beni harekete geçirdi.

Deutsche Grammophon üzere dünyaca ünlü bir müzik şirketinin hazırladığı projede yer aldınız. Bu projede çeşitli ülkelerden, Avustralyalı, Ermenistanlı, Polonyalı, Alman genç bestekarlar ile tıpkı albümde yer almak nasıl bir histi?

Benim için fazlaca değerli. 2019’da birinci albümü yayınlarken hiç bir beklentim yoktu. Yalnızca keyif aldığım bir şeyi bağımsız yapabiliyor olmak hoşuma gitti ve öylece yola çıktım. ‘DG Classics’ albümü kolektif bir proje olsa da teknik olarak aslında benim birinci plağım. Projedeki isimlerin birçoklarının daha farklı bir altyapısı ve daha fazlaca deneyimi var. Benim için kimi adımları bu kadar erken ve süratli atabilmek kıymetli.

Neoklasik bir bestekar ve piyanist olarak tanımlanmanız yanlışsız bir tanımlama mı müziğiniz için? Nasıl bir müzik tipi ile karşı karşıya dinleyicileriniz?

“Minimalist müzik” de diyebiliriz. Tahminen de müzik tipi sorununa fazlaca takılmamak lazım. Genelde çalışmalarımın yinea dayalı bir yapısı var. Sade melodiler… His olarak ise ümit ile melankoli içinde bir yerde olduğunu söylüyorlar.

Max Richter, Olafur Arnalds, Johann Johannsonn, Nils Frahms, Dustin O’Halloran, Masayoshi Fujita, Stefano Guzzetti Gabriel Prokofiev son devirde en epey ismi duyulanlar. Pekala sizin neoklasik, ambient ve minimalist müzikte beğendiğiniz bestekarlar ve müzisyenler kimlerdir?

Bu saydığınız isimlerin hepsi benim için epeyce değerli. Bunlara ek olarak Nicolas Jaar’ın son devirde yayınlanan işlerini de fazlaca seviyorum. Bu orta kendi müzik stilimi fazlaca yakından takip ettiğimi söyleyemem zira bir mühlet daha sonra kısır bir döngüye giriyor. Benim ise altyapıyı koruyarak farklı bir istikamete gitme arzum var. Şu sıralar ECM Records yayınlarını epey karıştırıyorum.

Neoklasik müziği, klâsik halk müziği ile birleştirmeyi hiç düşündünüz mü? Ya da buna misal besteler yapıyor musunuz?

Birtakım denemelerim var ancak çabucak hemen konuşmak için hayli erken diye düşünüyorum. Bu hususta klişe “Batı-Doğu sentezi” düzeyine düşmemek için hayli dikkatle çalışmak gerekiyor. O sebeple de bir prodüktör ile fikir alışverişi yapıyorum.

Kimlerden müzik eğitimi aldınız? Ustalık sınıflarına katıldınız mı?

Ustalık sınıflarına hiç katılmadım. Zira benim gayemde hiç bir vakit virtüözlük yahut konser piyanistliği olmadı, şu anda da buna gerek görmüyorum. Yazdıklarımı da kesinlikle benden hayli daha yeterli icra edenler olur. Maksadım kompozisyon ve beste alanında gelişmek, bunun yanı sıra organik elektronik müzik ve ses dizaynında ilerlemek…

20. yüzyılda neo-klasik yahut minimalist müzik literatüründe kıymetli bestekarlar içinde Philip Glass, Steve Reich, John Tavener, Yann Tiersen, Michael Nyman, Arvo Part ve Henryk görecki yer alıyor. Birfazlaca sinema sinemasında de bu bestekarların müziklerini duyuyoruz. Size de sinemadan teklif geliyor mu?

çabucak hemen gelmedi fakat yakın vakitte bestekar olarak İngiliz yayıncı Manners McDade kataloğuna katıldım.

Beste yapabilmek için ilham kaynaklarınız nelerdir?

ömrün kendisi, yaşadığımız imtihanlar gerçek öykülerden uyarlanmış sinemalar, biyografiler ve tabiatta tefekkür etmek; bunlar benim ilham kaynaklarım. Lakin her vakit ilham arama yahut bekleme halinde değilim zira bu beraberinde da bir iş. Sabah kızımı okula bırakıp kahvemi içip piyanomun başına oturuyorum tıpkı bir memur üzere. Uzun doğaçlamalar çalıp onları kesinlikle kaydediyorum. çabucak sonrasında oturup dinliyorum. İçlerinden ilgi cazip bir motif bulursam onun üzerine gidip devamını getirmeye çalışıyorum. Her vakit işlemez lakin oturup ilhamın gelmesini beklemek de gerekmez. kimi vakit biz ona gideriz.

Biraz da albümlerinizden kelam eder misiniz? Her birinin konsepti neydi ve ulaşmak istediğiniz müzik etrafları kimler oldu? Örneğin ‘Doğum’ isimli teklinizin arkasında nasıl bir ilham vardı? BBC Sounds tarafınca Classical Focus playlisti’ne giren ‘Yol’dan da bahseder misiniz?

Benim bestelerimin birçok günlük hayatla anlık hislerle ilintili. bayağı her gün yaşadığımız olaylar hislerimiz. ‘Doğum’ birinci çalışmam. Kendimde birinci kere bu biçimde bir kimlik keşfettiğim için bir daha doğmuş olmakla özdeşleştirdim. O sebeple ismi ‘Doğum’.

‘Yol’ yinea dayılı yapısı sebebiyle bana uzun uzaklık bir yolda olmayı hatırlatıyordu. örneğin ‘Eskizler’ albümünde bir daha ‘Polaroid’ diye bir müziğim var. Kızımla birlikte çekildiğimiz birinci ‘Polaroid’ fotoğraf beni fazlaca duygulandırmıştı, o karşımda dururken yazmıştım.

Aromaterapinin ruha tesirlerini keşfettiğim bir devirde ‘Melez Lavanta’yı yazmıştım.

Açıkçası kendimi kolay günlük ömrün öykü anlatıcısı olarak tanımlıyorum. Her gün kucak dolusu görüntü çekiyorum; bunlar bana ilham veriyor. Tahminen de o yüzden müziklerin art planda çalıyor olmasıyla hiç bir problemim yok. Dinleyenin tüm odağını ilgisini beklemiyorum, insanlara yalnızca eşlik etmek hoşuma gidiyor.

Klasik müzik ile caz müziği ruhunuzun hangi açılarına hitap ediyor?

Caz piyanisti değilim lakin İstanbul Caz Şenliği müsabakasına katıldım. Caz motiflerinden faydalanıyorum olağan olarak ve dinlemeyi de fazlaca severim. Caz tıpkı halk müziği üzere topraktan gelme bir müzik. O yüzden de sanırım ruhuma olan tesiri klasik müzikten daha yüksek bir frekansta.

Pekala Doğu ezgilerini piyanoda çalmaktan hoşlanıyor musunuz?

Tunuslu bir bestekar ve udi olan Anouar Brahem çalmayı epeyce severim.

Klasik müzik tarihinde kendinizi hangi periyoda daha yakın hissediyorsunuz ve niye?

Romantik devir. niçini yalnızca Chopin!

Toplumsal medya hesabınızda bir cümle dikkatimi çekti. Valery’in “Tout est prétexte a mon chant” (“Her şey benim müziğim için bir bahane”) kelamını birinci satıra eklemişsiniz. Bu kelamın sizin mesleğiniz ve müzik tutkunuz açısından bir ipucu olarak görmeli miyiz?

Bestecilik ideolojimle yüzde yüz örtüştüğü için profilimde yer alıyor. Bir kayığın denizde salınmasından bile epeyce derin bir biçimde etkilenebilirim ve bu bana müzik yazdırabilir – ki yazdırdı da. 29 Mart piyano gününde özel bir albüm ortasında yer alacak. İsmi ‘Qarib’. Arapça “kayık” demek.

Biraz da Sulu Fikirler Atölyesi’nden bahseder misiniz bize? Mimarlık formasyonunun da tesiriyle çizim yapmayı epeyce seviyorsunuz. Resme olan yeteneğinizin müziğin önüne geçtiği bir devir oldu mu hiç daima mi vardı? Pekala minimalizme olan ilginiz nasıl doğdu?

Mimarlık tesiriyle değil aslında ben hayli daha öncesinde fotoğraf yapıyordum. Fotoğraf dersleri almaya lisede başladım. bir hayli değerli hocam oldu. Dürüst olmak gerekirse İç mimarlık kısmını de yetenek sınavıyla aldığı için seçtim. Yani mimarlığı çizime devam edebilmek için seçtim. 17 yaşında hayli mantıklı sebepleriniz olmayabiliyor. Ancak bu seçimimden dolayı epeyce memnunum. Minimalizm ile fakültede tanıştım. Mimarlık Fakültesi bana metot ve vizyon kazandırdı.

Piyano çalarken mandal, kalem ve demir gibisi bir enstrümandan yararlanıyorsunuz. Biraz anlatır mısınız bunların kullanma hedeflerini?

Çocukken yazı yazan, kitap okuyan ya da makasla kağıt kesen birini görür görmez çabucak yanına oturup kalemden kağıttan çıkan o sesleri dinlerdim zira bana dayanılmaz bir huzur verirdi. Bu bu biçimde uzun yıllar devam etti. Çok daha sonra bu seslerin ASMR olarak tanımlandığını öğrendim ve organik elektronik müzik yapan bestecilerle birlikte bunu müzikle harmanlamanın mümkün olduğunu keşfettim. Benim için harikulade bir keşifti. O sebeple kayıtlarıma bu kirli organik sesleri yerleştirmeye çalışıyorum. Ayrıyeten enstrümanıma gereç yerleştirme fikri bana onu bir daha tasarlama hissi de veriyor. Bu da dizayncı kimliğimle birleşip farklı bir keyif veriyor.

Sizce toplumda sanat olsun, öbür alanlarda olsun çalışan, üreten bayanların varlığı neden değerlidir?

Hissin, derinliğin katmanlarını keşfedebilmek açısından bayanların üretimlerini önemsiyorum.

Son yayınlanan albümünüz ‘Quatre Petites Melodies’ (Dört Küçük Melodi) hakkında da bizi biraz bilgilendirir misiniz?

Pandemi periyodunda hepimiz evdeyken boş vakitlerimde birtakım sanatkarların işlerine daha yakından bakma fırsatım olmuştu. Bunların içinden bana epeyce ilham verenler üzerine kısa melodiler yazdım. Hepsi farklı disiplinlerden sanatkarlar. çabucak sonrasında bunları kendi hazırlayacağım görüntülerle harmanlayıp yayınlama fikri oluştu. Sanatın ilhamı sanat başlığıyla dört görüntü yayınladım.

Başta yalnızca YouTube ve Instagram içindi ve o denli de kalacaktı ama daha sonradan dijitale albüm olarak koymam konusunda hayli bir ısrar oldu. Yeni bir başlık arayışı içerisindeyken de tesadüfen Eric Satie’nin kısa melodilerle bir daha 4 şarkılık bir albüm yayınladığını gördüm. Bu benim için fazlaca değerli bir rastlaşma zira Satie’nin çağdaş bestekarlar üstündeki tesiri elbet epey büyük.

Yakın periyot projeleriniz ve hayallerinizi de bizimle paylaşır mısınız? Sanırım CSO’da bir konseriniz olmuştu yakın vakitte. Yurtdışı projeleri de var mı?

11 Şubat’ta Ah! Kosmos ile yeni müziğimiz ‘1702’yi yayınladık. Bu, ‘Bluets’ albümünden ikinci tekli çalışmamız. Ah! Kosmos elektronik müzik yapan bir bestekar ve prodüktör. Benim için bu ortak çalışma epeyce farklı ve öğretici bir tecrübe oluyor. Bu yıl ise Belçika, İngiltere, Almanya ve Hollanda üzere ülkelerde konserlerim var. Onun haricinde albüm çalışmaları devam ediyor. ‘Eskizler’ albümünü bir daha daha profesyonel ekipmanlarla kaydedip nota kitabıyla birlikte yayınlamayı planlıyoruz.