Tekin Deniz
Beyoğlu denilince aklınıza ne gelir? Benim aklıma; meydandaki Atatürk heykeli, tramvaylar, tiyatrolar, sinemalar, konser yerleri, Çiçek Pasajı, Madam Anahit, gürül gürül İstiklâl Caddesi, Seyahat Parkı ve şüphesiz Ferhan Şensoy gelir. Bir kentin, bir toplumun belleğine kazınmak kolay bir iş midir?
Ferhan Şensoy’un bir tek kişi olmadığını nasıl anlatmalı? Onun aslında beraberinde; Kel Hasan, Naşit, İsmail Dümbüllü, Münir Özkul, Nejat Uygur, Erol Günaydın, Gazanfer Özcan ve de Türkiye olduğunu nasıl anlatmalı? Kişi, kendi haricinde kimdir? Sevdikleridir. Sabah akşam düşünüp yaşadıkları ve müsaadeden gittikleridir.
Ferhan Şensoy, Haldun Taner’in en sadık öğrencisiydi. Aklımda daima, hayranlıkla ve şaşkınlıkla onun peşinden koşan bir çocuk üzere duruyor…
Güldürürken düşündürüyor muydu? Düşündürürken güldürüyor muydu? Doğrusu, onun güldürüsü bir büyük fikirdi. Sırf aklı çalışan, yüreği hakikaten çalışan beşerler ona gülebilirlerdi. Ferhan Şensoy, kendi izleyicisini yetiştirdi, eğitti ve hatta bazılarını Ferhan Şensoy okulundan mezun etti. Ne memnun onlara… Bir sanatkarın, söyleyecek kelamının olması nasıl da kıymetli, nasıl da hayati bir bedel. Bakın işte bu da bir mirastır. Absürt ve büsbütün anlamsız üzere gelen birtakım replikleri bile aslında fazlaca kuvvetli, muhalif tenkitler barındırıyordu. Tüm oyunlarında, yaşadığı çağ ve toplum üzerine söyleyecek bir kelamı kesinlikle vardı. Yanlışa hayır demekten korkmayan, kelamını sakınmadan söyleyen kişi, bir sanatçı olmanın yanında beraberinde bir aydındır değil mi? Şu anda Ferhan Şensoy’a değil, arkasında bıraktığı o büyük aydınlığa bakıyoruz. Bu aydınlık sürsün, Ses Tiyatrosu var olsun, o salonda o replikler asırlarca yankılansın, ustalarımızın mirası yaşasın istiyoruz.
Ferhan Şensoy, tiyatromuzun, özgünlüğü ile kendine eşsiz bir yer inşa etmiş nadide isimlerindendi. Onun bence en büyük özelliği, gençlerin yüreklerine ektiği sevgi ve hürmetti. Her replikte, her oyunda kendini yenilemesiydi. Ne kadar fazlaca üniversiteli var ona gerçek bir hayranlık duyan, müsaadeden gitmeyi arzulayan. İşte diyorsunuz, sanatkarın yaşı yok. Hâlâ liseli bir çocuk heyecanıyla duyuyor ve duyuruyor sanatını. Genç nesillerle bir arada omuz omuza yürüyor. Hasta yatağında bile kim bilir ne projeler düşünüyordu. Neler neler üretmeyi arzuluyordu…
İnsan olmanın en tuhaf yanı bu olmalı: eti, yüreğinden epey fazlaca evvel yaşlanıyor. Ferhan Şensoy, Azrail hazretlerini ikna edebilseydi, sahneye çıkıp oynamaya, yeni oyunlar yazmaya devam ederdi. Şu pandemi ortaya girmeseydi, “Şahları Da Vururlar” oyunuyla kendisini bir daha sahnede bakılırsacektik. Olmadı. Evvel Levent Ünsal gitti, daha sonra Rasim Öztekin, artık de Ferhan Şensoy…
Pekala biz ne verdik Ferhan Şensoy’a? Onun bu büyük aşkına ve emeklerine karşılık ne verdik? Vergi borçları, sansürler, mahkeme kapıları, mevt tehditleri, türlü türlü taarruzlar… Aydınına her türlü zorluğu ve baskıyı reva nazarann, ona kulak vermek yerine ona savaş açan iktidarlardan memlekete hayır gelir mi?
“Demokrasi hiç zart zurta gelmez…” demişti Ferhan Şensoy’un ustası Haldun Taner. Bugün zart zurt eden yönetimciler, Ferhan Şensoy’un çeyrek asırdan fazla müddettir ayakta tutmaya çabaladığı Ses Tiyatrosu için ne yaptılar? Kaç siyasi, topluma örnek olup o koltukları doldurdu? Kaç iktidar ve muhalefet mensubu yönetimci, uygar bir biçimde sahnedeki tenkitleri ve ihtarları dinleyip kendine çekidüzen verdi?
Ses Tiyatrosu’nu yalnız bırakmak, tiyatroyu, yok olup gitmesi için yazılı yahut yazılı olmayan maddelerle yok etmeye çabalamak, aslında halkın boğazına sarılmaktan öteki bir şey değildir. hiç bir parti yahut kurum, sanatkara ihsan dağıtmaz. Halk, bu parayı kendi cebinden verir. Prensipli, onurlu ve esaslı bir sanat külçeşidinin, aydınlık ve uygar bir toplumun temini için verir. Sanat yoksa, demokrasi de yoktur. Çağdaş bir memleket de yoktur.
Uygar ve aklı başında idarecilere sahip diyarlarda, Ferhan Şensoy çapında sanatkarlar vergiden muaf tutuluyorlar. Kendilerine bir maaş bağlanıyor. Yapacakları sanat faaliyetleri için devlet dayanağı veriliyor. Değer bilmezsek, değer verilmez ülkemize. Hem bu günümüze tıpkı vakitte yarınlarımıza epey lakin epeyce yazık ederiz.
Haberlerde dönen laflar boş. Çünkü Ferhan Şensoy, ölme hakkını oldukçatan kaybetti. İşte, deniyor ancak kendi bile başaramıyor. Kabrine gidersek, sırf biraz mermer ve biraz toprak bulacağız. Hepsi bu. Ferhan Şensoy’u arayanlar, Beyoğlu’nun sokaklarında arasınlar. Beyoğlu’na, tiyatromuza, memleketimize ve halkımıza sahip çıksınlar. Bu kuvvetli ve özgün, muhalif sesi yaşatsınlar.
Bu ortada bir vasiyeti vardı Ferhan Şensoy’un. Bence bunu yapalım:
“hatay çay bahçesi kışlık kısmı
o denli gün ki kimse düşünmez mevti
(…)
vasiyettir ağbiler
mezarcıdan fazlaca saklı
çiçek çizin benim mezar taşıma”
Bi çiçek be. Çizelim. N’olcak.
Beyoğlu denilince aklınıza ne gelir? Benim aklıma; meydandaki Atatürk heykeli, tramvaylar, tiyatrolar, sinemalar, konser yerleri, Çiçek Pasajı, Madam Anahit, gürül gürül İstiklâl Caddesi, Seyahat Parkı ve şüphesiz Ferhan Şensoy gelir. Bir kentin, bir toplumun belleğine kazınmak kolay bir iş midir?
Ferhan Şensoy’un bir tek kişi olmadığını nasıl anlatmalı? Onun aslında beraberinde; Kel Hasan, Naşit, İsmail Dümbüllü, Münir Özkul, Nejat Uygur, Erol Günaydın, Gazanfer Özcan ve de Türkiye olduğunu nasıl anlatmalı? Kişi, kendi haricinde kimdir? Sevdikleridir. Sabah akşam düşünüp yaşadıkları ve müsaadeden gittikleridir.
Ferhan Şensoy, Haldun Taner’in en sadık öğrencisiydi. Aklımda daima, hayranlıkla ve şaşkınlıkla onun peşinden koşan bir çocuk üzere duruyor…
Güldürürken düşündürüyor muydu? Düşündürürken güldürüyor muydu? Doğrusu, onun güldürüsü bir büyük fikirdi. Sırf aklı çalışan, yüreği hakikaten çalışan beşerler ona gülebilirlerdi. Ferhan Şensoy, kendi izleyicisini yetiştirdi, eğitti ve hatta bazılarını Ferhan Şensoy okulundan mezun etti. Ne memnun onlara… Bir sanatkarın, söyleyecek kelamının olması nasıl da kıymetli, nasıl da hayati bir bedel. Bakın işte bu da bir mirastır. Absürt ve büsbütün anlamsız üzere gelen birtakım replikleri bile aslında fazlaca kuvvetli, muhalif tenkitler barındırıyordu. Tüm oyunlarında, yaşadığı çağ ve toplum üzerine söyleyecek bir kelamı kesinlikle vardı. Yanlışa hayır demekten korkmayan, kelamını sakınmadan söyleyen kişi, bir sanatçı olmanın yanında beraberinde bir aydındır değil mi? Şu anda Ferhan Şensoy’a değil, arkasında bıraktığı o büyük aydınlığa bakıyoruz. Bu aydınlık sürsün, Ses Tiyatrosu var olsun, o salonda o replikler asırlarca yankılansın, ustalarımızın mirası yaşasın istiyoruz.
Ferhan Şensoy, tiyatromuzun, özgünlüğü ile kendine eşsiz bir yer inşa etmiş nadide isimlerindendi. Onun bence en büyük özelliği, gençlerin yüreklerine ektiği sevgi ve hürmetti. Her replikte, her oyunda kendini yenilemesiydi. Ne kadar fazlaca üniversiteli var ona gerçek bir hayranlık duyan, müsaadeden gitmeyi arzulayan. İşte diyorsunuz, sanatkarın yaşı yok. Hâlâ liseli bir çocuk heyecanıyla duyuyor ve duyuruyor sanatını. Genç nesillerle bir arada omuz omuza yürüyor. Hasta yatağında bile kim bilir ne projeler düşünüyordu. Neler neler üretmeyi arzuluyordu…
İnsan olmanın en tuhaf yanı bu olmalı: eti, yüreğinden epey fazlaca evvel yaşlanıyor. Ferhan Şensoy, Azrail hazretlerini ikna edebilseydi, sahneye çıkıp oynamaya, yeni oyunlar yazmaya devam ederdi. Şu pandemi ortaya girmeseydi, “Şahları Da Vururlar” oyunuyla kendisini bir daha sahnede bakılırsacektik. Olmadı. Evvel Levent Ünsal gitti, daha sonra Rasim Öztekin, artık de Ferhan Şensoy…
Pekala biz ne verdik Ferhan Şensoy’a? Onun bu büyük aşkına ve emeklerine karşılık ne verdik? Vergi borçları, sansürler, mahkeme kapıları, mevt tehditleri, türlü türlü taarruzlar… Aydınına her türlü zorluğu ve baskıyı reva nazarann, ona kulak vermek yerine ona savaş açan iktidarlardan memlekete hayır gelir mi?
“Demokrasi hiç zart zurta gelmez…” demişti Ferhan Şensoy’un ustası Haldun Taner. Bugün zart zurt eden yönetimciler, Ferhan Şensoy’un çeyrek asırdan fazla müddettir ayakta tutmaya çabaladığı Ses Tiyatrosu için ne yaptılar? Kaç siyasi, topluma örnek olup o koltukları doldurdu? Kaç iktidar ve muhalefet mensubu yönetimci, uygar bir biçimde sahnedeki tenkitleri ve ihtarları dinleyip kendine çekidüzen verdi?
Ses Tiyatrosu’nu yalnız bırakmak, tiyatroyu, yok olup gitmesi için yazılı yahut yazılı olmayan maddelerle yok etmeye çabalamak, aslında halkın boğazına sarılmaktan öteki bir şey değildir. hiç bir parti yahut kurum, sanatkara ihsan dağıtmaz. Halk, bu parayı kendi cebinden verir. Prensipli, onurlu ve esaslı bir sanat külçeşidinin, aydınlık ve uygar bir toplumun temini için verir. Sanat yoksa, demokrasi de yoktur. Çağdaş bir memleket de yoktur.
Uygar ve aklı başında idarecilere sahip diyarlarda, Ferhan Şensoy çapında sanatkarlar vergiden muaf tutuluyorlar. Kendilerine bir maaş bağlanıyor. Yapacakları sanat faaliyetleri için devlet dayanağı veriliyor. Değer bilmezsek, değer verilmez ülkemize. Hem bu günümüze tıpkı vakitte yarınlarımıza epey lakin epeyce yazık ederiz.
Haberlerde dönen laflar boş. Çünkü Ferhan Şensoy, ölme hakkını oldukçatan kaybetti. İşte, deniyor ancak kendi bile başaramıyor. Kabrine gidersek, sırf biraz mermer ve biraz toprak bulacağız. Hepsi bu. Ferhan Şensoy’u arayanlar, Beyoğlu’nun sokaklarında arasınlar. Beyoğlu’na, tiyatromuza, memleketimize ve halkımıza sahip çıksınlar. Bu kuvvetli ve özgün, muhalif sesi yaşatsınlar.
Bu ortada bir vasiyeti vardı Ferhan Şensoy’un. Bence bunu yapalım:
“hatay çay bahçesi kışlık kısmı
o denli gün ki kimse düşünmez mevti
(…)
vasiyettir ağbiler
mezarcıdan fazlaca saklı
çiçek çizin benim mezar taşıma”
Bi çiçek be. Çizelim. N’olcak.