Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanı Vedat Alım EYT çalışmasının Aralık üzere biteceğini ve tek model üstündeki teknik çalışmaların devam ettiğini deklare etti. Pekala bu modelde neler var? Kimler emekli olabilecek? Teknik çalışma hangi hususları içeriyor?
Milyonlarca vatandaşın merakla beklediği Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) ile ilgili çalışmalarda sona yaklaşılıyor. Tek model üzerinde ağırlaşan çalışmalarda teknik kısımla ilgili ayrıntılar üzerinde duruluyor.
Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanı Vedat Alım dün yaptığı açıklamada, “Bu bahisteki teknik çalışma biraz daha vakit alacak, tek bir formül üzerinde duruyoruz lakin çabucak hemen sonuçlandırmadık. EYT Aralık ayı üzere gündeme gelir” demişti. Pekala bu teknik çalışmalarda öne çıkan başlıklar neler? Teknik çalışma sırasında 6 başlıkta kıymetlendirme yapılıyor.
Teknik çalışmalar yapılırken bilhassa 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olarak çalışmaya başlamış lakin muhakkak bir prim düzeyine gelmiş sigortalılar üzerinde duruluyor.
Genel manada bakıldığı vakit 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olarak çalışmaya başlamış herkes EYT’li olmuş durumda. Yani yaş kaidesi getirildiği için yaşa takılmış durumda.
Ancak bu sigortalıların tamamının maddeden yararlanması yani emeklilik hakkı kazanması mümkün değil. Zira 8 Eylül 1999’da çıkartılan yasa büsbütün kaldırılsa bile en az 5 bin gün prim kuralı bulunuyor.
Teknik çalışmada ayrıyeten primin de en az 5000 ile işe giriş tarihine bakılırsa 5975 gün içinde olması üzerinde duruluyor. Bu noktada epey daha fazla prim günü olan sigortalılar da var.
Bunlar açısından da bir avantaj oluşturulması gündemde. Burada da bayanlar için 7.200 gün erkekler için 9.000 gün masada bulunuyor.
EYT maddesinden yararlanmak için 9 bin gün ya da 7 bin 200 gün istenmeyecek fakat bu kadar günü olanlar için bir avantaj oluşturulabilecek.
2- MÜHLETE BAKILIYOR
Teknik çalışmada bakılan bir öteki bahis ise sigortalı olarak bekleme müddetleri. Bayanlar için 20 erkekler için ise 25 yıllık bekleme mühletleri de var.
Bu durumda maddeden yararlanacak bayanların 20 yılı adamların ise 25 yılı doldurmaları gerekiyor. Buna bakılırsa bayanlar açısından 20 yıllık mühlet dolmuş durumda.
Ancak erkekler için 1997 yılı ve öncesinde sigortalı olanlar 25 yılı doldurdular. sonrasındasında sigortalı olanlar için 2023 ve 2024 yılının gelmesi gerekiyor.
bu biçimdece yasa bugün çıktığında 6 Eylül 1997 öncesinde sigortalı olan erkekler için müddet dolmuş olacak. Lakin mühlet koşulunu ondan sonrasında tamamlayacaklar için bir kademeli geçiş de kelam konusu olabilecek.
Burada mühlet çalışılan yıl olarak değil birinci sigorta olunan tarihten daha sonra bu güne kadar geçen vakit olarak belirleniyor. Bu yüzden bayanların 20 adamların 25 yıl çalışmaları gerekmiyor.
3-YAŞ BAREMİ MASADA
Teknik çalışmada EYT maddesinden yararlanacak olanların yaşları da bedellendiriliyor. Bu gün bakıldığında bir kısım EYT’linin primini doldursa bile 40’lı yaşlarda olduğu görülüyor.
Burada birkaç alternatif bulunuyor. Birisi maddede belirlenen yaş koşuluna kalan müddetin aşikâr oranda indirilmesi, oburu ise bayanlar için 50 erkekler için 52 yaş bareminin konulması.
Teknik çalışma sırasında primini dolduran bir sigortalının 47 yaşında birebir biçimde primini dolduran bir sigortalının ise 53 yaşında olduğu biçimde ikisinin ayın kaidelerde emekli edilmesinin gerçek olup olmayacağı da bedellendiriliyor.
4-FARKLI KURUMLARA 3.5 YIL KURALI
Teknik çalışmada masaya gelen bir diğer husus ise farklı kurumlarda sigortalı olanların durumu. Daha evvel SSK’lı olup daha sonradan memur olanlar, yahut Bağ-Kur’lu olup SSKlı olanlar açısından emeklilik koşulları da değerlendirmeler içinde.
Burada şu anda mevzuatta uygulanan son 7 yıllık süredeki 3.5 yıla bakılması yük kazanıyor. Son 7 yıllık sigortalı mühletince hangi kurum daha fazla ise o kurumdan emeklilik kelam konusu olabilecek.
Ancak Bağ-Kur ve memurlar için 2002 itibariyle yaş koşuluna bakıldığı ve ona nazaran yaş kuralı getirildiği de masada bulunuyor.
5-MAAŞ ŞARTALARI HESAPLANIYOR
Teknik olarak bedellendirilen bir öbür husus ise maaş hesaplaması olacak. EYT’lilerin emekli oldukları tarihte primlerine ve hasılatlarına göre maaş belirlenecek.
Buna göre üç periyot temel alınacak. 1999 öncesi 1999 ile 2008 ortası ve 2008 daha sonrası periyot kıymetlendirilerek üç başka hesaplama yapılacak.
Bu üç hesap birleştirilerek emekli maaşı ortaya çıkartılacak. Kapsam ve emekli olacak kişi sayısı aşikâr olduktan daha sonra bir daha maliyet de hesaplanacak. bu biçimdece ödenecek maaşların ölçüsü ve bütçeye maliyeti de ortaya çıkmış olacak.
6-BORÇLANMA İMKANLARI DEĞERLENDİRİLİYOR
Teknik çalışma sırasında primini ve yılını tamamlamış olanların haricinde eksik primli olanlar için değişik borçlanma imkanları olup olmayacağı da bedellendiriliyor.
Bu noktada primleri tamamlama imkanı olanların da EYT kapsamına girip girmeyeceği masada olacak.
Bunun haricinde askerlik borçlanması ile işe giriş tarihini geri çeken 1999 daha sonrası sigortalılar konusu da teknik çalışmanın ortasında yer alıyor.
Borçlanmayla da olsa primini tamamlayamayacaklar açısından kısmi emeklilik kuralları da bedellendiriliyor.
Milyonlarca vatandaşın merakla beklediği Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) ile ilgili çalışmalarda sona yaklaşılıyor. Tek model üzerinde ağırlaşan çalışmalarda teknik kısımla ilgili ayrıntılar üzerinde duruluyor.
Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanı Vedat Alım dün yaptığı açıklamada, “Bu bahisteki teknik çalışma biraz daha vakit alacak, tek bir formül üzerinde duruyoruz lakin çabucak hemen sonuçlandırmadık. EYT Aralık ayı üzere gündeme gelir” demişti. Pekala bu teknik çalışmalarda öne çıkan başlıklar neler? Teknik çalışma sırasında 6 başlıkta kıymetlendirme yapılıyor.
Teknik çalışmalar yapılırken bilhassa 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olarak çalışmaya başlamış lakin muhakkak bir prim düzeyine gelmiş sigortalılar üzerinde duruluyor.
Genel manada bakıldığı vakit 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olarak çalışmaya başlamış herkes EYT’li olmuş durumda. Yani yaş kaidesi getirildiği için yaşa takılmış durumda.
Ancak bu sigortalıların tamamının maddeden yararlanması yani emeklilik hakkı kazanması mümkün değil. Zira 8 Eylül 1999’da çıkartılan yasa büsbütün kaldırılsa bile en az 5 bin gün prim kuralı bulunuyor.
Teknik çalışmada ayrıyeten primin de en az 5000 ile işe giriş tarihine bakılırsa 5975 gün içinde olması üzerinde duruluyor. Bu noktada epey daha fazla prim günü olan sigortalılar da var.
Bunlar açısından da bir avantaj oluşturulması gündemde. Burada da bayanlar için 7.200 gün erkekler için 9.000 gün masada bulunuyor.
EYT maddesinden yararlanmak için 9 bin gün ya da 7 bin 200 gün istenmeyecek fakat bu kadar günü olanlar için bir avantaj oluşturulabilecek.
2- MÜHLETE BAKILIYOR
Teknik çalışmada bakılan bir öteki bahis ise sigortalı olarak bekleme müddetleri. Bayanlar için 20 erkekler için ise 25 yıllık bekleme mühletleri de var.
Bu durumda maddeden yararlanacak bayanların 20 yılı adamların ise 25 yılı doldurmaları gerekiyor. Buna bakılırsa bayanlar açısından 20 yıllık mühlet dolmuş durumda.
Ancak erkekler için 1997 yılı ve öncesinde sigortalı olanlar 25 yılı doldurdular. sonrasındasında sigortalı olanlar için 2023 ve 2024 yılının gelmesi gerekiyor.
bu biçimdece yasa bugün çıktığında 6 Eylül 1997 öncesinde sigortalı olan erkekler için müddet dolmuş olacak. Lakin mühlet koşulunu ondan sonrasında tamamlayacaklar için bir kademeli geçiş de kelam konusu olabilecek.
Burada mühlet çalışılan yıl olarak değil birinci sigorta olunan tarihten daha sonra bu güne kadar geçen vakit olarak belirleniyor. Bu yüzden bayanların 20 adamların 25 yıl çalışmaları gerekmiyor.
3-YAŞ BAREMİ MASADA
Teknik çalışmada EYT maddesinden yararlanacak olanların yaşları da bedellendiriliyor. Bu gün bakıldığında bir kısım EYT’linin primini doldursa bile 40’lı yaşlarda olduğu görülüyor.
Burada birkaç alternatif bulunuyor. Birisi maddede belirlenen yaş koşuluna kalan müddetin aşikâr oranda indirilmesi, oburu ise bayanlar için 50 erkekler için 52 yaş bareminin konulması.
Teknik çalışma sırasında primini dolduran bir sigortalının 47 yaşında birebir biçimde primini dolduran bir sigortalının ise 53 yaşında olduğu biçimde ikisinin ayın kaidelerde emekli edilmesinin gerçek olup olmayacağı da bedellendiriliyor.
4-FARKLI KURUMLARA 3.5 YIL KURALI
Teknik çalışmada masaya gelen bir diğer husus ise farklı kurumlarda sigortalı olanların durumu. Daha evvel SSK’lı olup daha sonradan memur olanlar, yahut Bağ-Kur’lu olup SSKlı olanlar açısından emeklilik koşulları da değerlendirmeler içinde.
Burada şu anda mevzuatta uygulanan son 7 yıllık süredeki 3.5 yıla bakılması yük kazanıyor. Son 7 yıllık sigortalı mühletince hangi kurum daha fazla ise o kurumdan emeklilik kelam konusu olabilecek.
Ancak Bağ-Kur ve memurlar için 2002 itibariyle yaş koşuluna bakıldığı ve ona nazaran yaş kuralı getirildiği de masada bulunuyor.
5-MAAŞ ŞARTALARI HESAPLANIYOR
Teknik olarak bedellendirilen bir öbür husus ise maaş hesaplaması olacak. EYT’lilerin emekli oldukları tarihte primlerine ve hasılatlarına göre maaş belirlenecek.
Buna göre üç periyot temel alınacak. 1999 öncesi 1999 ile 2008 ortası ve 2008 daha sonrası periyot kıymetlendirilerek üç başka hesaplama yapılacak.
Bu üç hesap birleştirilerek emekli maaşı ortaya çıkartılacak. Kapsam ve emekli olacak kişi sayısı aşikâr olduktan daha sonra bir daha maliyet de hesaplanacak. bu biçimdece ödenecek maaşların ölçüsü ve bütçeye maliyeti de ortaya çıkmış olacak.
6-BORÇLANMA İMKANLARI DEĞERLENDİRİLİYOR
Teknik çalışma sırasında primini ve yılını tamamlamış olanların haricinde eksik primli olanlar için değişik borçlanma imkanları olup olmayacağı da bedellendiriliyor.
Bu noktada primleri tamamlama imkanı olanların da EYT kapsamına girip girmeyeceği masada olacak.
Bunun haricinde askerlik borçlanması ile işe giriş tarihini geri çeken 1999 daha sonrası sigortalılar konusu da teknik çalışmanın ortasında yer alıyor.
Borçlanmayla da olsa primini tamamlayamayacaklar açısından kısmi emeklilik kuralları da bedellendiriliyor.