Osman Çaklı
Korona virüsü salgınıyla gelen izolasyon periyotları ve ekonomik dar boğaz, kültür dünyasını da derinden etkiliyor. Heykel, tablo, plastik sanatlar vb. sanat mamüllerinin sergilendiği sanat galerilerinin sıkıntıları periyodun konuşulmayanları içinde. Sokağa çıkma kısıtlamalarının kaldırılmasıyla bir arada, galeriler bir daha ziyaretçilere kapısını açtı. Lakin Türkiye’nin ekonomik durumu sanat, sanatçı ve sanatın sergilendiği yerlerin sürdürülebilirliğini zorluyor.
Salgının ve ekonomik şartların sanat galerilerine yansımasını, karşılaşılan zorlukları, Galerist Nisa Taşyar ile The Empire Project’in sahibi ve yöneticisi Kerimcan Güleryüz’le konuşuk.
Nisa Taşyar
SANAT YAPITLARI SATIŞLARININ AZALMASI GALERİLERİ ZORLUYOR
Korona virüsü salgını hayatın bir fazlaca alanını direkt etkiliyor. Çağdaş sanatların yaşadığı ekonomik problemleri alanın özneleri, pandemiden ele alarak pahalandırıyor. TÜİK datalarına bakılırsa enflasyon yüzde 20 bandının üzerine tırmandı. Bağımsız kuruluşlar ise enflasyonun yüzde 80’e kadar ulaştığını ileri sürüyor. Ekonomik dar boğaz ile bu süreçte en epeyce karşılaşılan problemlerden bir adedinin sanat yapıtlarının satışlarında yaşanan azalma olduğuna dikkati çeken galerist Nisa Taşyar, “Sanatçılar satış olmadığı için yapım dayanağını alamadılar” diyor. Vision Arka Platformu Sanat Galerisi’nin koleksiyoner kitlesinin, süreç içerisinde sanatkarlara yapım dayanağı sağladığını kelamlarına ekleyen Taşyar, “Biz de bunun yardımıyla eser üretimine girip, satış sürecini başlattık” sözlerini kullandı.
Kamu yönetimlerince spesifik dayanak veyahut teşvik programlarının galerilere sağlanmaması dayanışma münasebetlerinin gelişmesine yol açıyor. Pandemi niçiniyle gelen izolasyon sürecinde, sanatkarları muhafazaya çalıştıklarını anlatan Taşyar, izolasyon sürecinin yinelanması durumunda, ekonomik şartları da ele alarak geleceğin bilinmeyen olduğuna işaret ediyor.
‘BÜTÇE PLANLAMASINDA KÜÇÜLMEYE GİTTİK’
Her gün devalüasyon yaşanan bir ülkede olağan olmayan şartların elbette algılandığından kelam eden Taşyar ekliyor; “Son devirde toplumsallaşma isteğinin olduğunu düşünüyorum. Kaosta yaşadığımız için beşerler nefes alacak ve ömrü olağan gorecek yerlere gereksinim duyuyor.” Taşyar, ayrıyeten sanat galerilerinin pandemi ve krizde birinci gözden çıkarılan yerler olduğunu düşünüyor. Bunu da sanatı ve sanatçıyı öncelemeyen takviye programlarına bağlıyor: “Bence insanların ruhu ve psikolojileri için sanat, temel bir gereksinim. Beşerler görmedikleri noktaları görür, farkında olmadıkları şeyleri fark ederler. Zorluklara karşın, bu motivasyonla kapatmadık.”
Kulak ardı edilen veya halı altına süpürülen problemlere galeriler kendileri tahlil arıyor. Nisa Taşyar, kendi galerilerinin bulunduğu lokasyonla biraz avantajlı olduğunu söylese de ekonomik tablo karşısında kendilerince aldıkları önlemleri şöyleki anlatıyor: “Kendi bütçemizde ufak bir küçülmeye girdik. Çalışanlarımızı korumak önceliğimiz oldu. Yapım takviyelerini biraz kısmak zorunda kaldık. Her stant için bütçe hazırlayıp buna ahenk sağlamaya çalıştık.”
Kerimcan Güleryüz
‘ŞU ANKİ TABLOYU 2017 YILINDA GÖREREK STRATEJİK ADIMLAR ATTIK’
Son senelerda yaşananların olağanlaştığını tabir eden bir öbür isim ise galeri sahibi Kerimcan Güleryüz. Sanatın toplumsal söz aracı olduğuna dikkati çeken Güleryüz, “Toplumla bir ortaya gelinemediği vakit, beslenme ve bağlantı kaynakları ziyan görüyor” diyor. Pandeminin ve onun getirdiği şartlarda kültür sanat alanının kendi mukadderatına terk edildiğini düşünen Güleryüz, sıkıntıların yeni olmadığını belirtiyor: “Türkiye’de kültür sanat alanları daima kendi mukadderatına terk edilmişti. Galeriler hiç bir devlet teşviki ya da yardımından yararlanabilen yerler olmadı.” Güleryüz, ekonomik tablonun berbatlaşmasını öncesinden gördüklerini kelamlarına ekliyor ve 2017 yılında aldıkları stratejik adımı anlatıyor: “Empire olarak 20 yıldır kalıcı yerlerde yaptığımız sergilemeden feragat ettik. Son iki sene içerisinde de hem ekonomik hem sıhhat meseleleri sanat alanını güç bir alana dayadı.”
‘SANATIN KARA GÜNLERİ’
Güleryüz, matematik hesaplaması ile genel bağlamda sanat galerilerinin içerisinde bulunduğu zorlukları şöyleki anlatıyor: “Şehir içerisinde asgarî kiralar 7 bin 500 ila 10 bin TL içinde. Yerin çalıştıracağı en az bir asistan olacağını düşünelim. Onun maaşıyla birlikte tablo bir anda 15 TL’ye çıkıyor. Son gelen artırımlarla, elektrik, su, aidat vs. üzere temel girdilerden bahsediyoruz. Hiç hareket etmeden 20 bin TL masraf oluyor. Bu, niteliğe göre daha üst da çıkabiliyor. Bunun yanında, galeri sahibi ile sanatkarların da kazanması gerekiyor. 100 bin liralık satış yaptığınızı var iseyalım. Bunun yüzde 40’ı vergiye gidiyor. Daha stopajı var, sanatkara vermeniz gereken ölçü var. Bu kadar kurumun, kaldı ki 100 bin TL satış yapabilecek ortamı da yok.” Güleryüz, genel bir hesaplamadan verdiği örnekle, ortaya çıkan tabloyu sanat ortamı açısından “kara günler” olarak tanım ediyor. Sanatkarın stant kararında elde ettiği 20-30 bin liralık gelirin de yıllık olduğuna dikkati çeken Güleryüz, sanatkarların hayatını idame ettirecek diğer işler yapmak durumunda olduğunu vurguluyor.
SANAT SADECE MADDİ GELİR İÇİN YAPILMIYOR
Her iki galericinin de ortaklaştığı sonuç, stantlarda satışların düşmesi. Ekonomik krizle birlikte yaşanan problemler, gelirlerin düşmesi, sanat galerilerinin sürdürülebilirliğini zorlasa da bir vazgeçme olmayacağını düşünüyor Güleryüz. Bunu ise sanatın sırf ekonomik kararı hedeflemeyen alan bulunmasına bağlıyor: “Kurumlar, sanatı ‘para kazanıyoruz’ olarak görmüyor. Bu biraz misyon işi, kepenk indirme üzere durum kelam konusu olmaz. Kimse bu işi para için yapmadı. Tersine bir dayanışma sürecine girilerek sanatın ayakta kalmasını sağlıyorlar. Dayanışma içerisinde olmak bizi daha farklı biçimde ilerletebilir.”
Korona virüsü salgınıyla gelen izolasyon periyotları ve ekonomik dar boğaz, kültür dünyasını da derinden etkiliyor. Heykel, tablo, plastik sanatlar vb. sanat mamüllerinin sergilendiği sanat galerilerinin sıkıntıları periyodun konuşulmayanları içinde. Sokağa çıkma kısıtlamalarının kaldırılmasıyla bir arada, galeriler bir daha ziyaretçilere kapısını açtı. Lakin Türkiye’nin ekonomik durumu sanat, sanatçı ve sanatın sergilendiği yerlerin sürdürülebilirliğini zorluyor.
Salgının ve ekonomik şartların sanat galerilerine yansımasını, karşılaşılan zorlukları, Galerist Nisa Taşyar ile The Empire Project’in sahibi ve yöneticisi Kerimcan Güleryüz’le konuşuk.
Nisa Taşyar
SANAT YAPITLARI SATIŞLARININ AZALMASI GALERİLERİ ZORLUYOR
Korona virüsü salgını hayatın bir fazlaca alanını direkt etkiliyor. Çağdaş sanatların yaşadığı ekonomik problemleri alanın özneleri, pandemiden ele alarak pahalandırıyor. TÜİK datalarına bakılırsa enflasyon yüzde 20 bandının üzerine tırmandı. Bağımsız kuruluşlar ise enflasyonun yüzde 80’e kadar ulaştığını ileri sürüyor. Ekonomik dar boğaz ile bu süreçte en epeyce karşılaşılan problemlerden bir adedinin sanat yapıtlarının satışlarında yaşanan azalma olduğuna dikkati çeken galerist Nisa Taşyar, “Sanatçılar satış olmadığı için yapım dayanağını alamadılar” diyor. Vision Arka Platformu Sanat Galerisi’nin koleksiyoner kitlesinin, süreç içerisinde sanatkarlara yapım dayanağı sağladığını kelamlarına ekleyen Taşyar, “Biz de bunun yardımıyla eser üretimine girip, satış sürecini başlattık” sözlerini kullandı.
Kamu yönetimlerince spesifik dayanak veyahut teşvik programlarının galerilere sağlanmaması dayanışma münasebetlerinin gelişmesine yol açıyor. Pandemi niçiniyle gelen izolasyon sürecinde, sanatkarları muhafazaya çalıştıklarını anlatan Taşyar, izolasyon sürecinin yinelanması durumunda, ekonomik şartları da ele alarak geleceğin bilinmeyen olduğuna işaret ediyor.
‘BÜTÇE PLANLAMASINDA KÜÇÜLMEYE GİTTİK’
Her gün devalüasyon yaşanan bir ülkede olağan olmayan şartların elbette algılandığından kelam eden Taşyar ekliyor; “Son devirde toplumsallaşma isteğinin olduğunu düşünüyorum. Kaosta yaşadığımız için beşerler nefes alacak ve ömrü olağan gorecek yerlere gereksinim duyuyor.” Taşyar, ayrıyeten sanat galerilerinin pandemi ve krizde birinci gözden çıkarılan yerler olduğunu düşünüyor. Bunu da sanatı ve sanatçıyı öncelemeyen takviye programlarına bağlıyor: “Bence insanların ruhu ve psikolojileri için sanat, temel bir gereksinim. Beşerler görmedikleri noktaları görür, farkında olmadıkları şeyleri fark ederler. Zorluklara karşın, bu motivasyonla kapatmadık.”
Kulak ardı edilen veya halı altına süpürülen problemlere galeriler kendileri tahlil arıyor. Nisa Taşyar, kendi galerilerinin bulunduğu lokasyonla biraz avantajlı olduğunu söylese de ekonomik tablo karşısında kendilerince aldıkları önlemleri şöyleki anlatıyor: “Kendi bütçemizde ufak bir küçülmeye girdik. Çalışanlarımızı korumak önceliğimiz oldu. Yapım takviyelerini biraz kısmak zorunda kaldık. Her stant için bütçe hazırlayıp buna ahenk sağlamaya çalıştık.”
Kerimcan Güleryüz
‘ŞU ANKİ TABLOYU 2017 YILINDA GÖREREK STRATEJİK ADIMLAR ATTIK’
Son senelerda yaşananların olağanlaştığını tabir eden bir öbür isim ise galeri sahibi Kerimcan Güleryüz. Sanatın toplumsal söz aracı olduğuna dikkati çeken Güleryüz, “Toplumla bir ortaya gelinemediği vakit, beslenme ve bağlantı kaynakları ziyan görüyor” diyor. Pandeminin ve onun getirdiği şartlarda kültür sanat alanının kendi mukadderatına terk edildiğini düşünen Güleryüz, sıkıntıların yeni olmadığını belirtiyor: “Türkiye’de kültür sanat alanları daima kendi mukadderatına terk edilmişti. Galeriler hiç bir devlet teşviki ya da yardımından yararlanabilen yerler olmadı.” Güleryüz, ekonomik tablonun berbatlaşmasını öncesinden gördüklerini kelamlarına ekliyor ve 2017 yılında aldıkları stratejik adımı anlatıyor: “Empire olarak 20 yıldır kalıcı yerlerde yaptığımız sergilemeden feragat ettik. Son iki sene içerisinde de hem ekonomik hem sıhhat meseleleri sanat alanını güç bir alana dayadı.”
‘SANATIN KARA GÜNLERİ’
Güleryüz, matematik hesaplaması ile genel bağlamda sanat galerilerinin içerisinde bulunduğu zorlukları şöyleki anlatıyor: “Şehir içerisinde asgarî kiralar 7 bin 500 ila 10 bin TL içinde. Yerin çalıştıracağı en az bir asistan olacağını düşünelim. Onun maaşıyla birlikte tablo bir anda 15 TL’ye çıkıyor. Son gelen artırımlarla, elektrik, su, aidat vs. üzere temel girdilerden bahsediyoruz. Hiç hareket etmeden 20 bin TL masraf oluyor. Bu, niteliğe göre daha üst da çıkabiliyor. Bunun yanında, galeri sahibi ile sanatkarların da kazanması gerekiyor. 100 bin liralık satış yaptığınızı var iseyalım. Bunun yüzde 40’ı vergiye gidiyor. Daha stopajı var, sanatkara vermeniz gereken ölçü var. Bu kadar kurumun, kaldı ki 100 bin TL satış yapabilecek ortamı da yok.” Güleryüz, genel bir hesaplamadan verdiği örnekle, ortaya çıkan tabloyu sanat ortamı açısından “kara günler” olarak tanım ediyor. Sanatkarın stant kararında elde ettiği 20-30 bin liralık gelirin de yıllık olduğuna dikkati çeken Güleryüz, sanatkarların hayatını idame ettirecek diğer işler yapmak durumunda olduğunu vurguluyor.
SANAT SADECE MADDİ GELİR İÇİN YAPILMIYOR
Her iki galericinin de ortaklaştığı sonuç, stantlarda satışların düşmesi. Ekonomik krizle birlikte yaşanan problemler, gelirlerin düşmesi, sanat galerilerinin sürdürülebilirliğini zorlasa da bir vazgeçme olmayacağını düşünüyor Güleryüz. Bunu ise sanatın sırf ekonomik kararı hedeflemeyen alan bulunmasına bağlıyor: “Kurumlar, sanatı ‘para kazanıyoruz’ olarak görmüyor. Bu biraz misyon işi, kepenk indirme üzere durum kelam konusu olmaz. Kimse bu işi para için yapmadı. Tersine bir dayanışma sürecine girilerek sanatın ayakta kalmasını sağlıyorlar. Dayanışma içerisinde olmak bizi daha farklı biçimde ilerletebilir.”