Osman Çaklı
İzleyiciye birtakım kimi kahkaha attıran, kimi birtakım göz yaşı döktüren sinema sanatı, pandemiyle birlikte daralan bütçeye ve ekonomik krizle büyüyen sıkıntılara karşı ayakta kalmaya çalışıyor. ömrün bütün alanlarında artan maliyetler, sinema müelliflerini, direktörleri, ışıkçıları, kurgucuları ve sinema salonu işletmecilerini de etkiliyor.
Pandemiyle başlayıp, ekonomik krizle derinleşen meselelere ait sinema salonu işletmecisi, sinema müellifi ve bir sinema direktöründen dalın problemlerini dinliyoruz.
‘ARTAN MALİYETLERİ BİLET FİYATLARINA YANSITMAMIZ MÜMKÜN DEĞİL’
Kadıköy Sineması işletmecisi Funda Kocadağ
Pandemiyle bir arada dijital platformların kullanıcı sayılarında hatırı sayılır artış yaşandı. Beşerler, konutta kaldığı müddette sinemadan uzak kalmadı. Lakin, kapanan sinema salonları; sarp süreç içerisine girdi. Olağanlaşma adımlarıyla birlikte tekrar salonlar açılsa da bu sefer ekonomik krizin yansımaları krizi derinleştirdi. Krizle başa çıkamayan kimi salonlar kapanmak zorunda kaldı. Anadolu’nun türlü yerlerinde izolasyon sürecinin yüklerini kaldıramayan ve kapanan sinemalardan kelam eden Kadıköy Sineması işletmecisi Funda Kocadağ, “bu vakitte sinemasız kalan kentler oldu” diyor.
Çabucak her gün yeni bir güne artırım haberleriyle uyandığımız Türkiye’de kimi salonlar da biletlere artırım uyguluyor. Sinemacıların mutsuz olduğuna değinen Kocadağ ekliyor: “Sinema fazlaca fazla elektrik kullanıyor. Elektriğe yüzde 127 artırım yapıldı. Bunun nasıl yansıyacağını çabucak hemen bilmiyoruz.” Kocadağ, kendi izleyici kitlesinin ekseriyetle genç olmasından hakikat, artan maliyetleri bilet meblağlarına yansıtmalarının mümkün olmadığını belirtiyor.
‘TEK BİR SALONUN SİNEMA AMPULÜ YAKLAŞIK 12 BİN TL’
Tek başına elektrik sarfiyatının büyük bütçe oluşturmasının yanında, dövize bağlı olarak yurt haricinden getirilen sinemalar bulunuyor. Kocadağ, ekonomik meselelere karşı sinemanın ayakta kalması için birtakım vergilerde indirim, faturalarda indirim ve teşvik takviyelerinin olması gerekliliğine işaret ediyor. Sinemanın hala en uygun toplumsallaşma aracı olduğundan bahseden Kocadağ, “Kadıköy’de 30 TL’ye kahve içebiliyoruz” diyor. Sinema salonunun değerli bir başka girdisi olan sinema makinesi ampulü de dövize endeksli. Seyirciler karanlıkta sinema izlemesin diye geçen haftalarda yeni ampul aldıklarını anlatan Kocadağ, “10-12 bin TL bir salonun ampul masrafı oldu. Sinema büyük bir yatırım. Sürdürülebilirlik güç oluyor. Bir takviyenin gerekli olduğunu düşünüyorum. Takviye şayet olmazsa, alanı terk etmek durumunda kalanlar olabilir. 2022 rahat olmayacak” diye konuşuyor.
Sinema eleştirmeni ve kurgucu Fırat Yücel
SİNEMA İŞÇİLERİNİN ŞARTLARI KRİZLE BERBATLAŞTI
Sinema salonlarının yanı sıra sinemanın ortaya çıktığı sürece emek verenler ekonomik meselelere ek, uzun çalışma saatlerinden de şikayetçi. Sinema muharriri Fırat Yücel, “çalışma müddetlerinin hududu yok” diyerek çalışma şartlarındaki sıkıntıların son birkaç yıldır daha fazla konuşulmaya başlandığını anlatıyor. Yücel, hem ekonomik kriz hem uzun çalışma saatlerinin tesiri artmasın diye sinema işçilerinin örgütlenmesine atıfta bulunuyor. Çalışma şartlarının, dalın geleceğinden daha fazla ön planda tutulması gerekliliğine vurgu yapan Yücel, kelamlarına şunları ekliyor: “Sektör işçileri örgütlenerek kendi fiyatlarını belirler, tavsiye eder noktaya geldi.”
‘EKONOMİK PROBLEMLER ÜRETİME KET VURUYOR’
Sinema direktörü İstek Görgülü, ekonomik krizin yansımaları yakın vakitte bitirdiği kısa sinema projesi üzerinden tanıklık etmiş. Biraz nitelikli kısa sinema ortaya çıkarmak için asgarî 50 bin TL bütçe olması gerektiğini anlatan Görgülü, bu bütçenin de 3-4 günlük olduğuna dikkati çekiyor. Kısa sinema alanının uzun metrajlı sinemalara göre daha “sıradan” algılandığı için ekstra problemlerle karşılaştığını kelamlarına ekliyor Görgülü: “Mekan kiralayamıyoruz. Etrafımızda kullanabileceğimiz yerler arıyoruz. Oyuncuları gönüllülerden bulmaya çalışıyoruz. Kâfi bütçe olsa, sinemanın konusuna ve ruhuna uygun yerleri tercih etme talihimiz olacak.”
Kısa sinema alanının kendi meselelerine, Türkiye’nin içerisinden geçtiği ekonomik durum eklenince, yapımlı bir projeye en az iki yıl giremeyeceğini söylüyor Görgülü. Bu dayatmanın da üretim alanına ve yaratıcılığa ket vurduğunu düşünüyor. Çekilen bir sinemanın, ses tasarımı, renk, kurgu ve jeneriğine kadar maliyeti bugün yaklaşık 5 bin TL’den başlıyor diyen Görgülü, post yapım masraflarının 30 bin TL’ye tırmandığını ekliyor. Maliyetlerin artması direktörü “filmi nasıl bitireceğim?” hissine itiyor.
Direktör İstek Görgülü
‘FİLM RUHUYLA ÖRTÜŞEN MÜZİKLERİ TELİF FİYATLARINDAN TERCİH EDEMİYORUZ’
Kısa sinema alanının ekonomik olarak getirisi hayli dürüst. İdealist yaklaşımlarla benimsenen kısa sinemalar, mütevazi takviyeler ve sinema işçilerinin gayretleriyle ortaya çıkıyor. İstek Görgülü de kendisinin “içeri” girdiğini söylüyor. Kâfi bütçe sağlanabilse sinemaların ruhunun daha diğer olacağına dikkati çekiyor ve şöyleki konuşuyor Görgülü: “Müzik telifleri inanılmaz arttı. Çok sevdiğim iki müziği kullanamıyorum. Sinemanın ruhuyla birebir örtüşen müzikleri ekonomik niçinlerle seçemiyoruz. Bu da yaratıcılığa bıçak darbesi.”
İzleyiciye birtakım kimi kahkaha attıran, kimi birtakım göz yaşı döktüren sinema sanatı, pandemiyle birlikte daralan bütçeye ve ekonomik krizle büyüyen sıkıntılara karşı ayakta kalmaya çalışıyor. ömrün bütün alanlarında artan maliyetler, sinema müelliflerini, direktörleri, ışıkçıları, kurgucuları ve sinema salonu işletmecilerini de etkiliyor.
Pandemiyle başlayıp, ekonomik krizle derinleşen meselelere ait sinema salonu işletmecisi, sinema müellifi ve bir sinema direktöründen dalın problemlerini dinliyoruz.
‘ARTAN MALİYETLERİ BİLET FİYATLARINA YANSITMAMIZ MÜMKÜN DEĞİL’
Kadıköy Sineması işletmecisi Funda Kocadağ
Pandemiyle bir arada dijital platformların kullanıcı sayılarında hatırı sayılır artış yaşandı. Beşerler, konutta kaldığı müddette sinemadan uzak kalmadı. Lakin, kapanan sinema salonları; sarp süreç içerisine girdi. Olağanlaşma adımlarıyla birlikte tekrar salonlar açılsa da bu sefer ekonomik krizin yansımaları krizi derinleştirdi. Krizle başa çıkamayan kimi salonlar kapanmak zorunda kaldı. Anadolu’nun türlü yerlerinde izolasyon sürecinin yüklerini kaldıramayan ve kapanan sinemalardan kelam eden Kadıköy Sineması işletmecisi Funda Kocadağ, “bu vakitte sinemasız kalan kentler oldu” diyor.
Çabucak her gün yeni bir güne artırım haberleriyle uyandığımız Türkiye’de kimi salonlar da biletlere artırım uyguluyor. Sinemacıların mutsuz olduğuna değinen Kocadağ ekliyor: “Sinema fazlaca fazla elektrik kullanıyor. Elektriğe yüzde 127 artırım yapıldı. Bunun nasıl yansıyacağını çabucak hemen bilmiyoruz.” Kocadağ, kendi izleyici kitlesinin ekseriyetle genç olmasından hakikat, artan maliyetleri bilet meblağlarına yansıtmalarının mümkün olmadığını belirtiyor.
‘TEK BİR SALONUN SİNEMA AMPULÜ YAKLAŞIK 12 BİN TL’
Tek başına elektrik sarfiyatının büyük bütçe oluşturmasının yanında, dövize bağlı olarak yurt haricinden getirilen sinemalar bulunuyor. Kocadağ, ekonomik meselelere karşı sinemanın ayakta kalması için birtakım vergilerde indirim, faturalarda indirim ve teşvik takviyelerinin olması gerekliliğine işaret ediyor. Sinemanın hala en uygun toplumsallaşma aracı olduğundan bahseden Kocadağ, “Kadıköy’de 30 TL’ye kahve içebiliyoruz” diyor. Sinema salonunun değerli bir başka girdisi olan sinema makinesi ampulü de dövize endeksli. Seyirciler karanlıkta sinema izlemesin diye geçen haftalarda yeni ampul aldıklarını anlatan Kocadağ, “10-12 bin TL bir salonun ampul masrafı oldu. Sinema büyük bir yatırım. Sürdürülebilirlik güç oluyor. Bir takviyenin gerekli olduğunu düşünüyorum. Takviye şayet olmazsa, alanı terk etmek durumunda kalanlar olabilir. 2022 rahat olmayacak” diye konuşuyor.
Sinema eleştirmeni ve kurgucu Fırat Yücel
SİNEMA İŞÇİLERİNİN ŞARTLARI KRİZLE BERBATLAŞTI
Sinema salonlarının yanı sıra sinemanın ortaya çıktığı sürece emek verenler ekonomik meselelere ek, uzun çalışma saatlerinden de şikayetçi. Sinema muharriri Fırat Yücel, “çalışma müddetlerinin hududu yok” diyerek çalışma şartlarındaki sıkıntıların son birkaç yıldır daha fazla konuşulmaya başlandığını anlatıyor. Yücel, hem ekonomik kriz hem uzun çalışma saatlerinin tesiri artmasın diye sinema işçilerinin örgütlenmesine atıfta bulunuyor. Çalışma şartlarının, dalın geleceğinden daha fazla ön planda tutulması gerekliliğine vurgu yapan Yücel, kelamlarına şunları ekliyor: “Sektör işçileri örgütlenerek kendi fiyatlarını belirler, tavsiye eder noktaya geldi.”
‘EKONOMİK PROBLEMLER ÜRETİME KET VURUYOR’
Sinema direktörü İstek Görgülü, ekonomik krizin yansımaları yakın vakitte bitirdiği kısa sinema projesi üzerinden tanıklık etmiş. Biraz nitelikli kısa sinema ortaya çıkarmak için asgarî 50 bin TL bütçe olması gerektiğini anlatan Görgülü, bu bütçenin de 3-4 günlük olduğuna dikkati çekiyor. Kısa sinema alanının uzun metrajlı sinemalara göre daha “sıradan” algılandığı için ekstra problemlerle karşılaştığını kelamlarına ekliyor Görgülü: “Mekan kiralayamıyoruz. Etrafımızda kullanabileceğimiz yerler arıyoruz. Oyuncuları gönüllülerden bulmaya çalışıyoruz. Kâfi bütçe olsa, sinemanın konusuna ve ruhuna uygun yerleri tercih etme talihimiz olacak.”
Kısa sinema alanının kendi meselelerine, Türkiye’nin içerisinden geçtiği ekonomik durum eklenince, yapımlı bir projeye en az iki yıl giremeyeceğini söylüyor Görgülü. Bu dayatmanın da üretim alanına ve yaratıcılığa ket vurduğunu düşünüyor. Çekilen bir sinemanın, ses tasarımı, renk, kurgu ve jeneriğine kadar maliyeti bugün yaklaşık 5 bin TL’den başlıyor diyen Görgülü, post yapım masraflarının 30 bin TL’ye tırmandığını ekliyor. Maliyetlerin artması direktörü “filmi nasıl bitireceğim?” hissine itiyor.
Direktör İstek Görgülü
‘FİLM RUHUYLA ÖRTÜŞEN MÜZİKLERİ TELİF FİYATLARINDAN TERCİH EDEMİYORUZ’
Kısa sinema alanının ekonomik olarak getirisi hayli dürüst. İdealist yaklaşımlarla benimsenen kısa sinemalar, mütevazi takviyeler ve sinema işçilerinin gayretleriyle ortaya çıkıyor. İstek Görgülü de kendisinin “içeri” girdiğini söylüyor. Kâfi bütçe sağlanabilse sinemaların ruhunun daha diğer olacağına dikkati çekiyor ve şöyleki konuşuyor Görgülü: “Müzik telifleri inanılmaz arttı. Çok sevdiğim iki müziği kullanamıyorum. Sinemanın ruhuyla birebir örtüşen müzikleri ekonomik niçinlerle seçemiyoruz. Bu da yaratıcılığa bıçak darbesi.”