İZMİR – İzmir’in Kadifekale semti yamacında bulunan yaklaşık 2 bin 400 yıllık Smyrna Antik Kenti’nde yürütülen hafriyat çalışmalarında elde edilen bulgular, devrin toplumsal ve kültürel ömrüne ışık tutmayı sürdürüyor. Bin 500 yıl evvel üzeri toprakla kapanan ve gün yüzüne çıkarılması için İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin de dayanağıyla hafriyat çalışmaları süren antik kente ilişkin tiyatroda, latrina (tuvalet) bulundu. Smyrna Antik Kenti’ndeki hafriyat çalışmalarının ana destekçisi olan İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin 2012 yılından bu yana hafriyata verdiği dayanak ölçüsü 12 milyon lirayı aştı.
Smyrna Antik Kenti Hafriyat Lideri, İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Türk-İslam Arkeolojisi Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Akın Ersoy, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın müsaadesiyle İzmir Katip Çelebi Üniversitesi ismine yürütülen çalışmalarda hiç beklemedikleri buluntularla karşılaştıklarını, heyecanlı olduklarını söylemiş oldu. Hafriyat esnasında latrinaya rastladıklarını söz eden Akın Ersoy, “Bizim bildiğimiz tiyatroların yakınlarında, gelen izleyicilere hizmet eden latrinalar var ancak bu biçimde tiyatronun sahne binası içerisinde bir yerin tuvalet olarak kullanılıyor olması bir ilk” dedi.
‘AKDENİZ COĞRAFYASINDAKİ TİYATROLARDA BİR İLK’
Ersoy buldukları latrinaya dair şu ayrıntıları paylaştı:
“12-13 kişinin birlikte kullanabileceği, Anadolu’da daha sık gördüğümüz formuyla U planlı oturma sistemine sahip bir tuvalet. Çok sayıda kişinin bir ortada bu tuvalet yerini kullanımı bununla birlikte toplumsallaşmayı de birlikteinde getiriyordu. Yalnızca sahne binasında çalışan ve bir daha tiyatroda performans gösteren sanatkarlar tarafınca kullanıldığını düşünüyoruz. Zira sahne binası seyirciye kapalı. Kapalı alanda bulunduğu için bunun ‘sanatçı tuvaleti’ olarak pahalandırmak mümkündür. Bu da Akdeniz coğrafyasındaki tiyatrolarda bir birinci vakit içinderda karşımıza çıkıyor.”
Tiyatronun tarihinin M.Ö 2. yüzyıla dayandığını, latrinanın ise M.S 2. yüzyılda tiyatroda yapılan büyük çaplı değişiklikler sırasında inşa edildiğini değerlendirdiklerini belirten Ersoy, latrina ve tiyatronun MS 5. yüzyıla kadar kullanıldığı da kelamlarına ekledi.
‘OTURMA BANKLARI AHŞAP’
20 bin izleyici kapasiteli Smyrna Antik Tiyatrosu’nda bulunan latrina, yaklaşık 40 santimetre yüksekliğinde. 60 ile 70 santimetre aralıklarla bireylerin yan yana oturabilecekleri bir yapıya sahip. Bankın önünde taban düzeyinde daima pak su akan bir daha U planlı 8-10 santimetre derinliğinde bir su oluğu yer alıyor. Daima akan pak su oluğu bireylerin sopaya bağlı bir sünger sayesinde temizlenmesini sağlıyor. Oturma bankları sıklıkla olduğu üzere Smyrna meselade de ahşap. Tuvalet delikleri ise anahtar kilidi formunda.
(DUVAR)
Smyrna Antik Kenti Hafriyat Lideri, İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Türk-İslam Arkeolojisi Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Akın Ersoy, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın müsaadesiyle İzmir Katip Çelebi Üniversitesi ismine yürütülen çalışmalarda hiç beklemedikleri buluntularla karşılaştıklarını, heyecanlı olduklarını söylemiş oldu. Hafriyat esnasında latrinaya rastladıklarını söz eden Akın Ersoy, “Bizim bildiğimiz tiyatroların yakınlarında, gelen izleyicilere hizmet eden latrinalar var ancak bu biçimde tiyatronun sahne binası içerisinde bir yerin tuvalet olarak kullanılıyor olması bir ilk” dedi.
‘AKDENİZ COĞRAFYASINDAKİ TİYATROLARDA BİR İLK’
Ersoy buldukları latrinaya dair şu ayrıntıları paylaştı:
“12-13 kişinin birlikte kullanabileceği, Anadolu’da daha sık gördüğümüz formuyla U planlı oturma sistemine sahip bir tuvalet. Çok sayıda kişinin bir ortada bu tuvalet yerini kullanımı bununla birlikte toplumsallaşmayı de birlikteinde getiriyordu. Yalnızca sahne binasında çalışan ve bir daha tiyatroda performans gösteren sanatkarlar tarafınca kullanıldığını düşünüyoruz. Zira sahne binası seyirciye kapalı. Kapalı alanda bulunduğu için bunun ‘sanatçı tuvaleti’ olarak pahalandırmak mümkündür. Bu da Akdeniz coğrafyasındaki tiyatrolarda bir birinci vakit içinderda karşımıza çıkıyor.”
Tiyatronun tarihinin M.Ö 2. yüzyıla dayandığını, latrinanın ise M.S 2. yüzyılda tiyatroda yapılan büyük çaplı değişiklikler sırasında inşa edildiğini değerlendirdiklerini belirten Ersoy, latrina ve tiyatronun MS 5. yüzyıla kadar kullanıldığı da kelamlarına ekledi.
‘OTURMA BANKLARI AHŞAP’
20 bin izleyici kapasiteli Smyrna Antik Tiyatrosu’nda bulunan latrina, yaklaşık 40 santimetre yüksekliğinde. 60 ile 70 santimetre aralıklarla bireylerin yan yana oturabilecekleri bir yapıya sahip. Bankın önünde taban düzeyinde daima pak su akan bir daha U planlı 8-10 santimetre derinliğinde bir su oluğu yer alıyor. Daima akan pak su oluğu bireylerin sopaya bağlı bir sünger sayesinde temizlenmesini sağlıyor. Oturma bankları sıklıkla olduğu üzere Smyrna meselade de ahşap. Tuvalet delikleri ise anahtar kilidi formunda.
(DUVAR)