Takip ettiğimiz toprak yol, etrafı ağaçlarla kaplı masmavi bir koya çıkıyor. Koyda bizi turuncu bir bot bekliyor. Kaptanımız Yeşim Büber, sıcak bir karşılamadan daha sonra bizi yaşadığı tekneye yani konutuna gdolayıyor. Kısa bir seyahatin akabinde Göcek’in en sakin koylarından birinde bağlı olan tekneye varıyoruz. Yeşim Büber’in manzara direktörü eşi Mehmet Aksın ve ikiz çocukları karşılıyor, bizi. Güvenlikle ilgili birkaç hatırlatmadan daha sonra Keyf Teknesi’ne konuk olup muhabbete koyuluyoruz.
14 yıldır teknede yaşıyorsunuz. Bu öykü nasıl başladı?
Birinci başta bir yol öyküsüydü, yolda olma isteğiydi. Hayalimiz bir tekneye taşınmak ve tekneyle birlikte gezmekti. Bunu gerçekleştirmek için denizciliği öğrenmek, uygun olan tekneyi belirlemek ve o tekneyi alıp uzun yol için donatmak gerekiyordu. Bütün bunlar için yaptığımız okumalar, araştırmalar 6 yıl kadar sürdü. 6 yılın sonunda biz yola çıkmak için hazır olduğumuzda eş vakitli olarak İstanbul da hayli değişti. Beyoğlu’nda ikamet ediyorduk. Sokaklar değişti, yerler değişti, sinemalar değişti. Kentin tarihi ve kültürel dokusu tahrip olmaya başlamıştı artık. Günün sonunda benim kentte yaşamak için epeyce fazla bir motivasyonum kalmadı. Konutumuzu boşalttık, eşyalarımızdan kurtulduk -kurtulduk diyorum zira muhtaçlığımız olmayan her şey nitekim bir tartı yaşamımızda- ve teknemizle yola çıktık. Seyahat bu biçimde başladı. 14 yıldır da denizdeyiz.
Yeşim Büber, 20 yıldır bir arada olduğu eşi Mehmet Aksın ve ikiz çocuklarıyla birlikte teknede yaşıyor.
Birinci vakit içinder nasıl bir rota izlediniz?
Nereye gideceğimizi bilmiyorduk lakin batıya gerçek ilerlemek istiyorduk. Büyük ihtimalle okyanusu geçecektik, dünya çeşidi üzere bir planımız vardı. Ancak yol hazırlığı hayli uzun sürdü ve bizi yordu. Güneye gittik, Gökova’ya. Bir kışı orada geçirdik. daha sonra yola çıktık, batıya hakikat ilerledik. Akdeniz seyri çok keyifli geçti. Fas’a geldik, orada kısa bir süre kalacaktık lakin ayrılamadık Fas’tan. Plansızlığımız orada başladı. 4 ay kaldık, artık vizemiz bitti ve çıkmamız gerekti ülkeden. O sırada çocuk yapmaya karar verdik. İki kişi için fakat kâfi küçük bir teknede yaşıyorduk. Daha büyük bir tekneye gereksinimimiz olacağı için “Hadi dönelim” dedik. Biraz çalıştık. daha sonra bu teknemizi bulduk, almak için Finlandiya’ya gittik. 3-4 ay kadar süren bir seyahatle buraya getirdik. daha sonra da artık buralarda dolanmaya başladık ve çocuklar geldi, dört kişilik bir aile olarak devam ettik.
‘DESTEKLEYENLER DE OLDU KARŞI ÇIKANLAR DA’
Toplumda mevcut normların korunduğu, risk almaya aralı bir anlayış var. sonucunızı radikal bulup eleştirenler oldu mu? Olduysa bununla nasıl başa çıktınız?
Destekleyenler de oldu, karşı çıkanlar da. “Mesleğini nasıl bırakırsın, her şey epeyce yolunda, şahane bir hayatın var, nasıl bırakıp gidiyorsun?” diye soranlar oldu. Çocuk yapacağımız vakitse “Çocuklar teknede yaşayamaz. O denli bir şey mümkün değil” denildi. aslına bakarsan daima bir “olmaz” var. Ne yapmaya çalışsak “Öyle olmaz bu biçimde olur” var. Bir taraftan da anlamaya çalışıyorum ve anlıyorum da. Zira insanın en temel motivasyonu güvenlik hissini oluşturmak. İnsan kendini inançta hissedecek ki üstüne öbür şeyler koyabilsin. Yeni bir hayat ise belirsizliklerle dolu ve olağan olarak insanın güvenlik hissini derinden sarsabilir. Onlar benim bu sonucuma tenkitlerini sunarken, güvenliği onlarla birebir yerde aramadığımı, evvelarimin onlardan fazlaca daha farklı olduğunu fark ediyordum. Koptuğumuzu görüyordum açıkçası. Benim sonucumı etkileyen bir şey olmadı. Zira hayalime sadık kalmak istedim, kendime ihanet etmek istemedim.
Teknede yaşayan bir insan tabiatın hangi hâllerine şahit oluyor?
Bunu aslında denizde yaşamak değil de tabiatta yaşamak üzere yorumluyorum. Farklı olan şey şu ki; kentteyken vaktin akışının epeyce farkında olmuyorsunuz. Fakat doğadayken güneş doğuyor, yeni bir gün başlıyor, o gün devam ediyor, güneş alçalmaya başlıyor, gün bitiyor. Mevsimleri ve günleri fark ediyorsun. O döngünün farkında olunca kendindeki döngünün de farkında oluyorsun. Bu genel olarak insanın hayata bakışını da hayli değiştiriyor.
‘ÖNCEDEN BEN VE TABİAT VARDI, ŞİMDİYSE BEN TABİATA EKLEMLENMİŞ DURUMDAYIM’
Denizde yaşadığınız 14 yılda, tabiatla olan münasebetiniz nasıl değişti? Güneş, rüzgâr, ay sizin için öbür manalar söz ediyordur diye düşünüyorum.
Kentte yaşarken diyelim ki bir fırtına oldu, benim düşündüğüm tek şey “Vapurla karşıya geçebilecek miyim, geçemeyecek miyim?” olurdu. Ancak artık fırtına çıktığı vakit teknemi, meskenimi inançta tutmam gerekiyor, bu örneğin epey diğer. Deniz, öncesinden tatil vakit içinderında gittiğim, seyre daldığım, dinlediğim, ayağımı soktuğum, yüzdüğüm bir şeyken artık benim ömür alanım. Çok önemli bir fark var. En bariz şeylerden bir tanesi de şu: Evvelden ben ve tabiat vardı, şimdiyse ben tabiata eklemlenmiş durumdayım. Tabiat benden başka bir şey değil, bir parçasıyım. Bu farklı bir his, farklı bir algı yaratıyor olağan ki.
Teknede bir gün nasıl geçer?
Her günümüz bundan evvelkinden farklı. Çok büyük, keskin rutinlerimiz yok. Genel olarak “Canımız ne istiyor?” diye bir soruyla başlıyoruz o güne. Mevsimine nazaran de hayli değişiyor o gün ne yaptığımız. Genel olarak bir şey çizecek olursak; sabah 06.00- 08.00 içinde uyanıyoruz. Erken başlıyoruz güne. Uyandığımızda her insanın kendine ilişkin bir vakte gereksinimi oluyor. Bu bizatihi oldu. Çocuklar lego oynamayı tercih ediyor. Mehmet uyanmaya çalışıyor, okumalarını, yazışmalarını yapıyor, haberleri takip ediyor. Benim sabahları hareket etmeye gereksinimim oluyor. Ya dans ediyorum ya yoga yapıyorum. daha sonra kahvaltıda buluşuyoruz. birlikte kahvaltıyı hazırlıyoruz. Kesinlikle bir yürüyüşümüz oluyor. kimi vakit bir saat kimi vakit 5 saat, değişiyor. daha sonra akşam yemeği, birlikte geçirilen saatler ve gün bitiyor.
‘HER ŞEY GEREKSİNİME YÖNELİK TÜKETİLİYOR’
Karadaki konut hayatıyla tekne hayatının ne üzere farkları var? Konut ömründe düşünmek zorunda olmayıp teknede düşünmek zorunda olduğunuz şeyler var mı?
En bariz fark, tüketiminin farkında olmak… Karadaki üzere “Musluğu açtın sonsuza kadar su akacak” algısı burada yok. Su depolarımız var. Su gereksinimimizi oradan karşılıyoruz. Elektrik gereksinimimizi güneş panellerimizle karşılıyoruz. Bütün bunların belirli bir kapasitesi var ve hepsine dikkat etmemiz gerekiyor. Haliyle tükettiğimiz her şeyin farkında oluyoruz. Bu fazlaca önemli bir ayrım. Kentte güya bütün bu kaynaklar hiç bitmeyecekmiş üzere yaşanıyor lakin burada o denli bir şey yok. Kaynakların hudutlu olduğunu görüyoruz. aslına bakarsanız bizim kaynaklarımız epey sonlu. ötürüsıyla her şey gereksinime yönelik yaşanıyor, tüketiliyor. Tekneye aldığın rastgele bir şey yer işgal edecek, ötürüsıyla bir şey alırken “Gerçekten gereksinimim var mı?” diye soruyorsun ve bu soru bir ömür biçimi oluyor artık.
Bir ayda tahminen ne kadar su tüketiyorsunuz?
Karadaki yaşantıya göre çok az. örneğin bulaşık yıkamak için deniz suyunu kullanıyoruz. Evvel bulaşığımızı deniz suyuyla yıkıyoruz, en son bir tatlı suyla duruluyoruz. Onu da tuzu gitsin diye yapıyoruz. Bir ton bir su depomuz var, o 1 tonla biz bir ay yaşıyoruz. Bunun içine içme suyu dahil. Kentteki üzere şişelerde içme suyu almıyoruz. Şayet bir marinaya ya da iskeleye yanaşıp şebekeden su alıyorsak klorunu arındırıp içiyoruz. Buralarda, seyir halinde olduğumuz yerlerdeki avantajımız doğal kaynak suları, onları tüketiyoruz. Tadı hayli farklı. İçme sularına alışmış bir insan için sert gelebiliyor. Bir de epey titiz bir hayat sürdürmüyoruz. Pak miyiz? Bence temiziz, pislikten hastalanmıyoruz. Siz de farkındasınızdır kesinlikle, son derece pompalanan bir hijyen hastalığı var. Beşerler çıldırmış üzere her yeri hem etrafa hem sıhhatlerine ziyanlı paklık gereçleri ile temizliyorlar. Müthiş bir su tüketimi var.
bahsetmiş olduğuniz hijyenik olma takıntısı, çocuklar üzerinden de yaygınlaştırılıyor değil mi?
Güya çocuk dediğin şey ömrün genel akışının haricinde bir şey. Çocuk, başka bir hijyen, başka bir bakım gerektiren, epeyce oldukça öbür bir şeymiş üzere davranılıyor. Doğal ki çocuğun büyümesi için bir takviye gerekiyor. Lakin bu biçimde temizlenecek, paklanacak, mikroplardan korunacak bir şey değil çocuk. Sonuçta o da bir canlı. Tam bilakis bu kadar fazlaca korunduğu için bağışıklık sistemi bu kadar düşük oluyor. örneğin ormanın ortasında yürüyüşe çıktığımızda çocuklar emekliyordu, biz de yürüyorduk. Bir kaya modülü, bir taş, bir salyangoz ne gelirse ağızlarındaydı, tanıyorlardı. Bunların hiç biri mikrobik değil. hiç biri sıhhatsiz değil. Haliyle bu biçimde baktığınız vakit birçok beşere nazaran evet tahminen pis bir hayat sürdürüyoruz lakin fazlaca sağlıklıyız (gülüyor).
‘ÇOCUKLAR SONRAKİ GÜN TEKNEYE GELDİ’
Hamilelik periyodunuzu teknede geçirdiniz. Nasıl bir periyottu, sıkıntı oldu mu?
Tam bilakis epey kolay oldu. Zira benim hamileliğim yaz aylarına denk geldi. Haliyle bol ölçüde yüzüyordum. Bir gebe için şahane fırsat bu. Zorluk yaşamadım. Evet kara yaşantısına nazaran zorlukları var. Ancak ben uzun yıllardır bu ömrü yaşayıp benimsediğim için sıkıntı olmadı. Hareket alanım hiç kısıtlanmadı. Kocaman bir karnım vardı, tekneye inip biniyordum, bota inip biniyordum. Sancılar başlayınca hastaneye gittik. Doğum 22 saat sürdü. Sonraki gün öğlene yanlışsız tekneye geldik. Tabiatta yaşamak çocuklarla geçirdiğimiz kaliteli bir vakit sundu bize. ötürüsıyla avantajları var, zorlukları değil.
Onlar doğduktan daha sonra teknedeki hayat nasıl değişti? Hangi taraflarıyla zorlaştı ve kolaylaştı?
Çocuklar geldikten daha sonra kimse “yaşamım değişmedi” diyemez. Kökten değişiyor her şey. Yeni bir hayat kuruluyor. Çoğalmak epey hoş oldu, biz fazlaca keyif aldık. Teknenin yanında fileler var, çocuklar düşmesin diye. O denli bir inançlı alan oluşturmaya çalıştık. İçerideki basamaklara ahşaptan bariyerler yaptık bir süre. Onlara her vakit ne yapmaları gerektiğini, nerede dikkat etmeleri gerektiğini, tehlikeli olabilecek her şeyi deklare ettik. Daha konuşamazlarken bile neyin tehlikeli olup neyin olmadığının, alanı nasıl kullanacaklarının fazlaca farkındaydılar. ötürüsıyla bu güvenlik sorunlarını hallettikten daha sonra hayli büyük bir değişiklik yapmamıza gerek kalmadı. Yatağımız var bir de… Çocuklar oldu, ben daima çocukları emziriyorum ve onlarla birlikteim yatakta. Emdikleri için benimle uyuyorlar. Mehmet yataktan uzakta uyumaya başladı. bir süre daha sonra bu güzelimize gitmedi. Yatağa dördümüzün sığması mümkün değildi. Mehmet sağ olsun yatağı neredeyse bütün kabini kaplayacak biçimde büyüttü, altına takviyeler yapıp yeni bir yatak daha ekledi. Koca bir kabin bizim yatağımız oldu. Orada uyuyarak vakit geçirdik.
Çocuklarınızın tekneyle ilgisi nasıl? Denizde yaşamaktan mutlular mı?
Tekneyi hayli seviyorlar. Bütün gün dışarıda olduğumuz vakit döndüğümüzde kesinlikle tekneyi bir öperler, “Keyf seni epeyce özledim” diye. Daima yeni yerlere gidiyor olmaktan hayli memnunlar. Seyir yapmayı seviyorlar. Göçebe bir hayat sürdürmenin avantajları oldu onlar için. Olağanda yerleşik bir hayat sürdürdüğünüzde genelde hudutlar ortasında geçer hayat, dünya orasıdır. Lakin göçebe olunca o hudut genişledi. Dünyaları büyüdü ve bu hayli uygun geliyor. Her yerde arkadaşları var. Bozcaada’da, Kaş’ta, Yunan Adaları’nda… Bence onların hayatını fazlaca zenginleştiren bir şey oldu, denizde yaşamak ve göçebe olmak. Onun haricinde tabiatta yaşamak ve kentte yaşamak içinde haliyle hayli büyük bir fark var. Kentteki çocuklarda adım atarken bile güya bir ürkeklik var. Vücutlarının fazlaca farkında değillermiş, daha hayli savruluyorlarmış üzere geliyor bana. Tabiatta yaşayan çocukların ayakları daha yere basıyor. Duruşları bile daha dik güya, daha yargıçlar hayata. Daha müdahalesiz büyüyorlar. “Koşma düşersin” diye bir cümleyle karşılaşmıyorlar. ötürüsıyla koşuyorlar. Bedenen de ruhen de gelişirken epeyce özgürler, sonları yok.
‘KARADA MESKENİMİZ YOK’
Cevabı bilsem de kayda geçmesi bakımından sormak istiyorum. Karada bir konutunuz yok değil mi?
Karada konutumuz yok. Denizdeyiz yalnızca. Sahiden anlamıyor beşerler. “Muhakkak karada bir konutları vardır, konutları olmasa bir depoları vardır” diye düşünülüyor. Lakin yok. Bizim her şeyimiz bu. Ne diğer yerde eşyalarımız var ne de konaklayabilecek bir yerimiz. Denizde yaşıyoruz tam vakitli.
Teknede yaşamak bir yanıyla göçebe olmak demek. Bu durum mesleğinizi nasıl etkiledi, etkiliyor? Uzakta olduğunuz için yeni yapımlara daha az dahil edildiğiniz durumlarla karşılaşıyor musunuz?
Göçebe olmamız mesleğimi epeyce etkilemiyor açıkçası. Denizde yaşıyoruz diye işlerin azalması üzere bir şey olmadı. Mesleğimi etkileyen asıl değerli şey şu: Genelde bütün işler İstanbul’da gerçekleştiriliyor ve ben artık İstanbul’da yaşamak istemiyorum. ötürüsıyla hayli keyifli ve sevdiğim bir şey karşıma çıkmadığı sürece ya da maddi olarak paraya gereksinimim olmadığı sürece çalışmayı tercih etmiyorum.
‘ÖZLEDİĞİMİZ İSTANBUL ARTIK KALMADI’
İstanbul’u ve oradaki ömrünüzü özlediğiniz oluyor mu?
İstanbul’u özlüyoruz. İstanbul’da hoş bir yaşantımız vardı. Beyoğlu’nda ikamet ediyorduk. Arkadaşlarımız vardı. Gittiğimiz meyhanemiz, yemek yiyip çay içtiğimiz yerlerimiz vardı. Yürüdüğümüz sokaklar vardı. Özlediğimiz, yaşamaktan keyif aldığımız İstanbul artık kalmadı. ötürüsıyla olmayan bir şeyi özlüyoruz. Bu epey acı veriyor. Hayli bir süre bunun yasını tuttuk. Ben en son 2011 yılında gittim Beyoğlu’na. daha sonraki İstanbul ziyaretlerimde gitmedim, görmek istemiyorum o halini. Üzerine beton döktüklerini gördüm onun haricinde içerilere gitmiyorum.
Kapandığında “içim cız etti” söylemiş olduğiniz yerler var mı?
Emek Sineması kapandığında içim cız etti, birinci esasen onunla başladı üzere. Kaktüs’ün kapandığını öğrendiğimde, Hayal Kahvesi’nin kapandığını öğrendiğimde içim cız etti. Bir hayat alanımız vardı ve daima birlikte orada yaşıyorduk biz. İki üssümüz vardı: Kadıköy ve Beyoğlu… Artık yerlerimiz elimizden alınınca yalnızca meskenlerde buluşur olduk. Sokaktan konutlara kapanmaya başladık. Bu hayli kıymetli bir şey. Hayatlarımız sokakta sürerken artık konutlarımızda daha küçük alanlarımızda sürdürmeye başladık ömrümüzü.
Bir yıldır ömrümüzün bir modülü haline gelen Covid-19 salgını sistemsel sorgulamaları birlikteinde getirdi. İhtiyacımızdan fazlasını tüketmeye, sıhhatsiz metropollerde yaşamaya ve tabiatla kurduğumuz alakaya baş yorduğumuz bir periyottan geçtik, geçiyoruz. Pandemi sizi nasıl etkiledi ve neler düşündürdü?
Bizim genel hayat akışımızda epeyce fazla bir değişiklik olmadı. Tek değişiklik artık birbirimizin meskeninde uzun sofralar kuramaz olduk, kapalı alanlarda görüşemez olduk. Evet lakin beşerler, “Gerçekten neye gereksinimim var, benim bu besinim nereden geliyor, bu kaynaklar sonlu mı?” diye sorgulamaya başladılar. Zira meskene kapandığın vakit artık büsbütün dışarıya muhtaçsın. Çok da sürdürülebilir hayatlar yaşamadığımızı fark ettik. Tamam küçük bir ömrüm var. Lakin bu hayat da belirli bir maddi rahatlıkla sürülebilecek bir hayat. Evet bunun için senelerca çalıştım ve bu birikimi yaptım. Küçük de olsa bu hayatı sürdürebiliyorum. bu biçimde bir yerden fazlaca rahat konuşabilirim. Fakat gündelik çalışıp da yaşayan beşerler için bu pandemi apayrı bir gerçeklik. O denli romantik aydınlanmalar falan epey can acıtıcı cümleler bile olabilir. Başlarda bir cümle vardı ya, “Çok adil bir virüs. Herkese eşit yaklaşıyor.” O denli değil. Muhtaçlığın var ise çalışmak zorundaysan bütün risklere karşın toplu taşımaya da biniyorsun, işe de gidiyorsun. Lakin şayet paran var ise rahatsan hayatına devam edebiliyorsun. ötürüsıyla hiç de adil bir virüs değil.
‘BURADA YAŞARIZ DEDİĞİMİZ BİR TOPRAK BULDUK’
İleride karada bir hayat kurmayı düşünüyor musunuz?
Benim toprakla münasebetim her vakit hayli yakın oldu. Küçüklüğümde bir periyot Aydın’ın bir köyünde yaşadık. Ailem orada çiftçilik yaptı. Toprağa karşı aşk, o periyotlarda başladı. Her vakit bu biçimde bir hayalim vardı. Bir vakit gelecek ve ben toprakla uğraşacağım diye. Pandemi galiba bunu biraz hızlandırdı. Zira her ne kadar sürdürülebilir, otonom bir hayatımız olsa da besinimizi dışarıdan temin ediyoruz. Diğerleri yetiştirip de bize sunmadığı sürece açız. Bu gerçekle tekrar yüz yüze kalınca bunu biraz hızlandırdık. Çok yeni bir haber olarak bir ay kadar evvel “Burada yaşarız” dediğimiz bir toprak bulduk. İçinde bir sürü meyve ağacının olduğu ormana sırtını yaslamış epeyce hoş bir toprak. Artık nihayet bir ayağımız da orada olacak. Denizdeki yaşantımız da devam edecek. esasen denizden çok fazlaca uzak bir yer değil. Yarı vakitli kara yarı vakitli deniz formunda bir hayata geçiyoruz ve hepimiz hayli heyecanlıyız. Kendi besinimizi yetiştirmek istiyoruz. Fazlamız olacaktır kesinlikle. En büyük hayalim onları da paketler yapıp eşime dostuma göndermek.
Bir konut inşa edecek misiniz?
Evet bir mesken olacak. Çocukların ağaç konutu de olacak. Onlar da epeyce heyecanlı şu an. İnşallah kucak kucak konuklarımız olacak. Sofralar kuracağız. Orada da hoş bir hayatımız olacak umarım.
Önümüzdeki periyotlarda sizi yeni yapımlarda gorecek miyiz? Yer almayı planladığınız bir dizi ya da sinema sineması var mı?
Pandemi şartlarında çalışmayı hiç düşünmüyorum. Bu ortalar İstanbul’a gitmeyi de düşünmüyorum. Çok heyecan verici bir şey olmadığı sürece çalışmak istemiyorum. O denli bir şey gelirse bu biçimde bakarız. Şu an için gündemimde yok.
14 yıldır teknede yaşıyorsunuz. Bu öykü nasıl başladı?
Birinci başta bir yol öyküsüydü, yolda olma isteğiydi. Hayalimiz bir tekneye taşınmak ve tekneyle birlikte gezmekti. Bunu gerçekleştirmek için denizciliği öğrenmek, uygun olan tekneyi belirlemek ve o tekneyi alıp uzun yol için donatmak gerekiyordu. Bütün bunlar için yaptığımız okumalar, araştırmalar 6 yıl kadar sürdü. 6 yılın sonunda biz yola çıkmak için hazır olduğumuzda eş vakitli olarak İstanbul da hayli değişti. Beyoğlu’nda ikamet ediyorduk. Sokaklar değişti, yerler değişti, sinemalar değişti. Kentin tarihi ve kültürel dokusu tahrip olmaya başlamıştı artık. Günün sonunda benim kentte yaşamak için epeyce fazla bir motivasyonum kalmadı. Konutumuzu boşalttık, eşyalarımızdan kurtulduk -kurtulduk diyorum zira muhtaçlığımız olmayan her şey nitekim bir tartı yaşamımızda- ve teknemizle yola çıktık. Seyahat bu biçimde başladı. 14 yıldır da denizdeyiz.
Yeşim Büber, 20 yıldır bir arada olduğu eşi Mehmet Aksın ve ikiz çocuklarıyla birlikte teknede yaşıyor.
Birinci vakit içinder nasıl bir rota izlediniz?
Nereye gideceğimizi bilmiyorduk lakin batıya gerçek ilerlemek istiyorduk. Büyük ihtimalle okyanusu geçecektik, dünya çeşidi üzere bir planımız vardı. Ancak yol hazırlığı hayli uzun sürdü ve bizi yordu. Güneye gittik, Gökova’ya. Bir kışı orada geçirdik. daha sonra yola çıktık, batıya hakikat ilerledik. Akdeniz seyri çok keyifli geçti. Fas’a geldik, orada kısa bir süre kalacaktık lakin ayrılamadık Fas’tan. Plansızlığımız orada başladı. 4 ay kaldık, artık vizemiz bitti ve çıkmamız gerekti ülkeden. O sırada çocuk yapmaya karar verdik. İki kişi için fakat kâfi küçük bir teknede yaşıyorduk. Daha büyük bir tekneye gereksinimimiz olacağı için “Hadi dönelim” dedik. Biraz çalıştık. daha sonra bu teknemizi bulduk, almak için Finlandiya’ya gittik. 3-4 ay kadar süren bir seyahatle buraya getirdik. daha sonra da artık buralarda dolanmaya başladık ve çocuklar geldi, dört kişilik bir aile olarak devam ettik.
‘DESTEKLEYENLER DE OLDU KARŞI ÇIKANLAR DA’
Toplumda mevcut normların korunduğu, risk almaya aralı bir anlayış var. sonucunızı radikal bulup eleştirenler oldu mu? Olduysa bununla nasıl başa çıktınız?
Destekleyenler de oldu, karşı çıkanlar da. “Mesleğini nasıl bırakırsın, her şey epeyce yolunda, şahane bir hayatın var, nasıl bırakıp gidiyorsun?” diye soranlar oldu. Çocuk yapacağımız vakitse “Çocuklar teknede yaşayamaz. O denli bir şey mümkün değil” denildi. aslına bakarsan daima bir “olmaz” var. Ne yapmaya çalışsak “Öyle olmaz bu biçimde olur” var. Bir taraftan da anlamaya çalışıyorum ve anlıyorum da. Zira insanın en temel motivasyonu güvenlik hissini oluşturmak. İnsan kendini inançta hissedecek ki üstüne öbür şeyler koyabilsin. Yeni bir hayat ise belirsizliklerle dolu ve olağan olarak insanın güvenlik hissini derinden sarsabilir. Onlar benim bu sonucuma tenkitlerini sunarken, güvenliği onlarla birebir yerde aramadığımı, evvelarimin onlardan fazlaca daha farklı olduğunu fark ediyordum. Koptuğumuzu görüyordum açıkçası. Benim sonucumı etkileyen bir şey olmadı. Zira hayalime sadık kalmak istedim, kendime ihanet etmek istemedim.
Teknede yaşayan bir insan tabiatın hangi hâllerine şahit oluyor?
Bunu aslında denizde yaşamak değil de tabiatta yaşamak üzere yorumluyorum. Farklı olan şey şu ki; kentteyken vaktin akışının epeyce farkında olmuyorsunuz. Fakat doğadayken güneş doğuyor, yeni bir gün başlıyor, o gün devam ediyor, güneş alçalmaya başlıyor, gün bitiyor. Mevsimleri ve günleri fark ediyorsun. O döngünün farkında olunca kendindeki döngünün de farkında oluyorsun. Bu genel olarak insanın hayata bakışını da hayli değiştiriyor.
‘ÖNCEDEN BEN VE TABİAT VARDI, ŞİMDİYSE BEN TABİATA EKLEMLENMİŞ DURUMDAYIM’
Denizde yaşadığınız 14 yılda, tabiatla olan münasebetiniz nasıl değişti? Güneş, rüzgâr, ay sizin için öbür manalar söz ediyordur diye düşünüyorum.
Kentte yaşarken diyelim ki bir fırtına oldu, benim düşündüğüm tek şey “Vapurla karşıya geçebilecek miyim, geçemeyecek miyim?” olurdu. Ancak artık fırtına çıktığı vakit teknemi, meskenimi inançta tutmam gerekiyor, bu örneğin epey diğer. Deniz, öncesinden tatil vakit içinderında gittiğim, seyre daldığım, dinlediğim, ayağımı soktuğum, yüzdüğüm bir şeyken artık benim ömür alanım. Çok önemli bir fark var. En bariz şeylerden bir tanesi de şu: Evvelden ben ve tabiat vardı, şimdiyse ben tabiata eklemlenmiş durumdayım. Tabiat benden başka bir şey değil, bir parçasıyım. Bu farklı bir his, farklı bir algı yaratıyor olağan ki.
Teknede bir gün nasıl geçer?
Her günümüz bundan evvelkinden farklı. Çok büyük, keskin rutinlerimiz yok. Genel olarak “Canımız ne istiyor?” diye bir soruyla başlıyoruz o güne. Mevsimine nazaran de hayli değişiyor o gün ne yaptığımız. Genel olarak bir şey çizecek olursak; sabah 06.00- 08.00 içinde uyanıyoruz. Erken başlıyoruz güne. Uyandığımızda her insanın kendine ilişkin bir vakte gereksinimi oluyor. Bu bizatihi oldu. Çocuklar lego oynamayı tercih ediyor. Mehmet uyanmaya çalışıyor, okumalarını, yazışmalarını yapıyor, haberleri takip ediyor. Benim sabahları hareket etmeye gereksinimim oluyor. Ya dans ediyorum ya yoga yapıyorum. daha sonra kahvaltıda buluşuyoruz. birlikte kahvaltıyı hazırlıyoruz. Kesinlikle bir yürüyüşümüz oluyor. kimi vakit bir saat kimi vakit 5 saat, değişiyor. daha sonra akşam yemeği, birlikte geçirilen saatler ve gün bitiyor.
‘HER ŞEY GEREKSİNİME YÖNELİK TÜKETİLİYOR’
Karadaki konut hayatıyla tekne hayatının ne üzere farkları var? Konut ömründe düşünmek zorunda olmayıp teknede düşünmek zorunda olduğunuz şeyler var mı?
En bariz fark, tüketiminin farkında olmak… Karadaki üzere “Musluğu açtın sonsuza kadar su akacak” algısı burada yok. Su depolarımız var. Su gereksinimimizi oradan karşılıyoruz. Elektrik gereksinimimizi güneş panellerimizle karşılıyoruz. Bütün bunların belirli bir kapasitesi var ve hepsine dikkat etmemiz gerekiyor. Haliyle tükettiğimiz her şeyin farkında oluyoruz. Bu fazlaca önemli bir ayrım. Kentte güya bütün bu kaynaklar hiç bitmeyecekmiş üzere yaşanıyor lakin burada o denli bir şey yok. Kaynakların hudutlu olduğunu görüyoruz. aslına bakarsanız bizim kaynaklarımız epey sonlu. ötürüsıyla her şey gereksinime yönelik yaşanıyor, tüketiliyor. Tekneye aldığın rastgele bir şey yer işgal edecek, ötürüsıyla bir şey alırken “Gerçekten gereksinimim var mı?” diye soruyorsun ve bu soru bir ömür biçimi oluyor artık.
Bir ayda tahminen ne kadar su tüketiyorsunuz?
Karadaki yaşantıya göre çok az. örneğin bulaşık yıkamak için deniz suyunu kullanıyoruz. Evvel bulaşığımızı deniz suyuyla yıkıyoruz, en son bir tatlı suyla duruluyoruz. Onu da tuzu gitsin diye yapıyoruz. Bir ton bir su depomuz var, o 1 tonla biz bir ay yaşıyoruz. Bunun içine içme suyu dahil. Kentteki üzere şişelerde içme suyu almıyoruz. Şayet bir marinaya ya da iskeleye yanaşıp şebekeden su alıyorsak klorunu arındırıp içiyoruz. Buralarda, seyir halinde olduğumuz yerlerdeki avantajımız doğal kaynak suları, onları tüketiyoruz. Tadı hayli farklı. İçme sularına alışmış bir insan için sert gelebiliyor. Bir de epey titiz bir hayat sürdürmüyoruz. Pak miyiz? Bence temiziz, pislikten hastalanmıyoruz. Siz de farkındasınızdır kesinlikle, son derece pompalanan bir hijyen hastalığı var. Beşerler çıldırmış üzere her yeri hem etrafa hem sıhhatlerine ziyanlı paklık gereçleri ile temizliyorlar. Müthiş bir su tüketimi var.
bahsetmiş olduğuniz hijyenik olma takıntısı, çocuklar üzerinden de yaygınlaştırılıyor değil mi?
Güya çocuk dediğin şey ömrün genel akışının haricinde bir şey. Çocuk, başka bir hijyen, başka bir bakım gerektiren, epeyce oldukça öbür bir şeymiş üzere davranılıyor. Doğal ki çocuğun büyümesi için bir takviye gerekiyor. Lakin bu biçimde temizlenecek, paklanacak, mikroplardan korunacak bir şey değil çocuk. Sonuçta o da bir canlı. Tam bilakis bu kadar fazlaca korunduğu için bağışıklık sistemi bu kadar düşük oluyor. örneğin ormanın ortasında yürüyüşe çıktığımızda çocuklar emekliyordu, biz de yürüyorduk. Bir kaya modülü, bir taş, bir salyangoz ne gelirse ağızlarındaydı, tanıyorlardı. Bunların hiç biri mikrobik değil. hiç biri sıhhatsiz değil. Haliyle bu biçimde baktığınız vakit birçok beşere nazaran evet tahminen pis bir hayat sürdürüyoruz lakin fazlaca sağlıklıyız (gülüyor).
‘ÇOCUKLAR SONRAKİ GÜN TEKNEYE GELDİ’
Hamilelik periyodunuzu teknede geçirdiniz. Nasıl bir periyottu, sıkıntı oldu mu?
Tam bilakis epey kolay oldu. Zira benim hamileliğim yaz aylarına denk geldi. Haliyle bol ölçüde yüzüyordum. Bir gebe için şahane fırsat bu. Zorluk yaşamadım. Evet kara yaşantısına nazaran zorlukları var. Ancak ben uzun yıllardır bu ömrü yaşayıp benimsediğim için sıkıntı olmadı. Hareket alanım hiç kısıtlanmadı. Kocaman bir karnım vardı, tekneye inip biniyordum, bota inip biniyordum. Sancılar başlayınca hastaneye gittik. Doğum 22 saat sürdü. Sonraki gün öğlene yanlışsız tekneye geldik. Tabiatta yaşamak çocuklarla geçirdiğimiz kaliteli bir vakit sundu bize. ötürüsıyla avantajları var, zorlukları değil.
Onlar doğduktan daha sonra teknedeki hayat nasıl değişti? Hangi taraflarıyla zorlaştı ve kolaylaştı?
Çocuklar geldikten daha sonra kimse “yaşamım değişmedi” diyemez. Kökten değişiyor her şey. Yeni bir hayat kuruluyor. Çoğalmak epey hoş oldu, biz fazlaca keyif aldık. Teknenin yanında fileler var, çocuklar düşmesin diye. O denli bir inançlı alan oluşturmaya çalıştık. İçerideki basamaklara ahşaptan bariyerler yaptık bir süre. Onlara her vakit ne yapmaları gerektiğini, nerede dikkat etmeleri gerektiğini, tehlikeli olabilecek her şeyi deklare ettik. Daha konuşamazlarken bile neyin tehlikeli olup neyin olmadığının, alanı nasıl kullanacaklarının fazlaca farkındaydılar. ötürüsıyla bu güvenlik sorunlarını hallettikten daha sonra hayli büyük bir değişiklik yapmamıza gerek kalmadı. Yatağımız var bir de… Çocuklar oldu, ben daima çocukları emziriyorum ve onlarla birlikteim yatakta. Emdikleri için benimle uyuyorlar. Mehmet yataktan uzakta uyumaya başladı. bir süre daha sonra bu güzelimize gitmedi. Yatağa dördümüzün sığması mümkün değildi. Mehmet sağ olsun yatağı neredeyse bütün kabini kaplayacak biçimde büyüttü, altına takviyeler yapıp yeni bir yatak daha ekledi. Koca bir kabin bizim yatağımız oldu. Orada uyuyarak vakit geçirdik.
Çocuklarınızın tekneyle ilgisi nasıl? Denizde yaşamaktan mutlular mı?
Tekneyi hayli seviyorlar. Bütün gün dışarıda olduğumuz vakit döndüğümüzde kesinlikle tekneyi bir öperler, “Keyf seni epeyce özledim” diye. Daima yeni yerlere gidiyor olmaktan hayli memnunlar. Seyir yapmayı seviyorlar. Göçebe bir hayat sürdürmenin avantajları oldu onlar için. Olağanda yerleşik bir hayat sürdürdüğünüzde genelde hudutlar ortasında geçer hayat, dünya orasıdır. Lakin göçebe olunca o hudut genişledi. Dünyaları büyüdü ve bu hayli uygun geliyor. Her yerde arkadaşları var. Bozcaada’da, Kaş’ta, Yunan Adaları’nda… Bence onların hayatını fazlaca zenginleştiren bir şey oldu, denizde yaşamak ve göçebe olmak. Onun haricinde tabiatta yaşamak ve kentte yaşamak içinde haliyle hayli büyük bir fark var. Kentteki çocuklarda adım atarken bile güya bir ürkeklik var. Vücutlarının fazlaca farkında değillermiş, daha hayli savruluyorlarmış üzere geliyor bana. Tabiatta yaşayan çocukların ayakları daha yere basıyor. Duruşları bile daha dik güya, daha yargıçlar hayata. Daha müdahalesiz büyüyorlar. “Koşma düşersin” diye bir cümleyle karşılaşmıyorlar. ötürüsıyla koşuyorlar. Bedenen de ruhen de gelişirken epeyce özgürler, sonları yok.
‘KARADA MESKENİMİZ YOK’
Cevabı bilsem de kayda geçmesi bakımından sormak istiyorum. Karada bir konutunuz yok değil mi?
Karada konutumuz yok. Denizdeyiz yalnızca. Sahiden anlamıyor beşerler. “Muhakkak karada bir konutları vardır, konutları olmasa bir depoları vardır” diye düşünülüyor. Lakin yok. Bizim her şeyimiz bu. Ne diğer yerde eşyalarımız var ne de konaklayabilecek bir yerimiz. Denizde yaşıyoruz tam vakitli.
Teknede yaşamak bir yanıyla göçebe olmak demek. Bu durum mesleğinizi nasıl etkiledi, etkiliyor? Uzakta olduğunuz için yeni yapımlara daha az dahil edildiğiniz durumlarla karşılaşıyor musunuz?
Göçebe olmamız mesleğimi epeyce etkilemiyor açıkçası. Denizde yaşıyoruz diye işlerin azalması üzere bir şey olmadı. Mesleğimi etkileyen asıl değerli şey şu: Genelde bütün işler İstanbul’da gerçekleştiriliyor ve ben artık İstanbul’da yaşamak istemiyorum. ötürüsıyla hayli keyifli ve sevdiğim bir şey karşıma çıkmadığı sürece ya da maddi olarak paraya gereksinimim olmadığı sürece çalışmayı tercih etmiyorum.
‘ÖZLEDİĞİMİZ İSTANBUL ARTIK KALMADI’
İstanbul’u ve oradaki ömrünüzü özlediğiniz oluyor mu?
İstanbul’u özlüyoruz. İstanbul’da hoş bir yaşantımız vardı. Beyoğlu’nda ikamet ediyorduk. Arkadaşlarımız vardı. Gittiğimiz meyhanemiz, yemek yiyip çay içtiğimiz yerlerimiz vardı. Yürüdüğümüz sokaklar vardı. Özlediğimiz, yaşamaktan keyif aldığımız İstanbul artık kalmadı. ötürüsıyla olmayan bir şeyi özlüyoruz. Bu epey acı veriyor. Hayli bir süre bunun yasını tuttuk. Ben en son 2011 yılında gittim Beyoğlu’na. daha sonraki İstanbul ziyaretlerimde gitmedim, görmek istemiyorum o halini. Üzerine beton döktüklerini gördüm onun haricinde içerilere gitmiyorum.
Kapandığında “içim cız etti” söylemiş olduğiniz yerler var mı?
Emek Sineması kapandığında içim cız etti, birinci esasen onunla başladı üzere. Kaktüs’ün kapandığını öğrendiğimde, Hayal Kahvesi’nin kapandığını öğrendiğimde içim cız etti. Bir hayat alanımız vardı ve daima birlikte orada yaşıyorduk biz. İki üssümüz vardı: Kadıköy ve Beyoğlu… Artık yerlerimiz elimizden alınınca yalnızca meskenlerde buluşur olduk. Sokaktan konutlara kapanmaya başladık. Bu hayli kıymetli bir şey. Hayatlarımız sokakta sürerken artık konutlarımızda daha küçük alanlarımızda sürdürmeye başladık ömrümüzü.
Bir yıldır ömrümüzün bir modülü haline gelen Covid-19 salgını sistemsel sorgulamaları birlikteinde getirdi. İhtiyacımızdan fazlasını tüketmeye, sıhhatsiz metropollerde yaşamaya ve tabiatla kurduğumuz alakaya baş yorduğumuz bir periyottan geçtik, geçiyoruz. Pandemi sizi nasıl etkiledi ve neler düşündürdü?
Bizim genel hayat akışımızda epeyce fazla bir değişiklik olmadı. Tek değişiklik artık birbirimizin meskeninde uzun sofralar kuramaz olduk, kapalı alanlarda görüşemez olduk. Evet lakin beşerler, “Gerçekten neye gereksinimim var, benim bu besinim nereden geliyor, bu kaynaklar sonlu mı?” diye sorgulamaya başladılar. Zira meskene kapandığın vakit artık büsbütün dışarıya muhtaçsın. Çok da sürdürülebilir hayatlar yaşamadığımızı fark ettik. Tamam küçük bir ömrüm var. Lakin bu hayat da belirli bir maddi rahatlıkla sürülebilecek bir hayat. Evet bunun için senelerca çalıştım ve bu birikimi yaptım. Küçük de olsa bu hayatı sürdürebiliyorum. bu biçimde bir yerden fazlaca rahat konuşabilirim. Fakat gündelik çalışıp da yaşayan beşerler için bu pandemi apayrı bir gerçeklik. O denli romantik aydınlanmalar falan epey can acıtıcı cümleler bile olabilir. Başlarda bir cümle vardı ya, “Çok adil bir virüs. Herkese eşit yaklaşıyor.” O denli değil. Muhtaçlığın var ise çalışmak zorundaysan bütün risklere karşın toplu taşımaya da biniyorsun, işe de gidiyorsun. Lakin şayet paran var ise rahatsan hayatına devam edebiliyorsun. ötürüsıyla hiç de adil bir virüs değil.
‘BURADA YAŞARIZ DEDİĞİMİZ BİR TOPRAK BULDUK’
İleride karada bir hayat kurmayı düşünüyor musunuz?
Benim toprakla münasebetim her vakit hayli yakın oldu. Küçüklüğümde bir periyot Aydın’ın bir köyünde yaşadık. Ailem orada çiftçilik yaptı. Toprağa karşı aşk, o periyotlarda başladı. Her vakit bu biçimde bir hayalim vardı. Bir vakit gelecek ve ben toprakla uğraşacağım diye. Pandemi galiba bunu biraz hızlandırdı. Zira her ne kadar sürdürülebilir, otonom bir hayatımız olsa da besinimizi dışarıdan temin ediyoruz. Diğerleri yetiştirip de bize sunmadığı sürece açız. Bu gerçekle tekrar yüz yüze kalınca bunu biraz hızlandırdık. Çok yeni bir haber olarak bir ay kadar evvel “Burada yaşarız” dediğimiz bir toprak bulduk. İçinde bir sürü meyve ağacının olduğu ormana sırtını yaslamış epeyce hoş bir toprak. Artık nihayet bir ayağımız da orada olacak. Denizdeki yaşantımız da devam edecek. esasen denizden çok fazlaca uzak bir yer değil. Yarı vakitli kara yarı vakitli deniz formunda bir hayata geçiyoruz ve hepimiz hayli heyecanlıyız. Kendi besinimizi yetiştirmek istiyoruz. Fazlamız olacaktır kesinlikle. En büyük hayalim onları da paketler yapıp eşime dostuma göndermek.
Bir konut inşa edecek misiniz?
Evet bir mesken olacak. Çocukların ağaç konutu de olacak. Onlar da epeyce heyecanlı şu an. İnşallah kucak kucak konuklarımız olacak. Sofralar kuracağız. Orada da hoş bir hayatımız olacak umarım.
Önümüzdeki periyotlarda sizi yeni yapımlarda gorecek miyiz? Yer almayı planladığınız bir dizi ya da sinema sineması var mı?
Pandemi şartlarında çalışmayı hiç düşünmüyorum. Bu ortalar İstanbul’a gitmeyi de düşünmüyorum. Çok heyecan verici bir şey olmadığı sürece çalışmak istemiyorum. O denli bir şey gelirse bu biçimde bakarız. Şu an için gündemimde yok.